بررسی اثربخشی کود زیستی ‭2-BSOI ‬در زراعت ذرت

اطمینان از اثر بخشی هر محصول، اولین حق هر مصرف کننده است که می بایستی از طریق نهادها و یا وزارتخانه های ذیربط تضمین گردد. با پرداخت هرگونه تسهیلات دولتی به واحدهای تولید کننده، اهمیت کنترل کیفی و اطمینان از کارایی محصول دو چندان می شود.کود های بیولوژیک نیز از این امر مستثنی نبوده و با رشد صنایع مربوطه در ایران و همچنین رویکرد جدید مسیولین وزارت جهاد کشاورزی به ترویج مصرف اینگونه کودها ، ضرورت دارد تا همه مخاطبین اعم از مسیولین و مصرف کننده ها به نحو شایسته ای از کارایی انواع کودهای بیولوژیک موجود در بازارهای کشور مطلع گردند. در این راستا براساس قرارداد فیما بین بین موسسه تحقیقات خاک و آب و معاونت تولیدات گیاهی مقرر شده تا اثر بخشی تعدادی از کودهای بیولوزیک داخلی مورد ارزیابی قرار گیرند.کود بیولوژیک کد داده شده تحت عنوان 2‭-BSO ‬یکی از انواع کودهای بیولوژیک گوگردی می باشد که قرار است در این طرح، اثر بخشی آن در کشت ذرت مورد ارزیابی قرار گیرد. کود بیولوژیک گوگردی کودی است است حاوی میکروارگانیسم های اکسیدکننده گوگرد عنصری که به منظور تامین بخشی از نیاز گیاه به فسفر، عناصر میکرو، سولفات و همچنین اصلاح خاک های سدیمی و شور سدیمی استفاده می شود. اصولا باکتری های موجود در کودهای بیولوژیک گوگردی بایستی شامل گروهی از باکتریصهای اکسید کننده گوگرد -باشند که از قدرت اکسیداسیون خوبی خوبی برخوردار بوده و قادر باشند تا در طول فصل رشد گوگرد را به تدریج اکسید کرده و نهایتا از طریق کاهش پ هاش خاک و در نتیجه افزایش قابلیت فراهمی عناصری چون روی و فسفر منجر به افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول شوند.استفاده از باکتری(های) کارا و همچنین فرمولاسیون مناسب، از ارکان اساسی فرآیند تولید اینگونه کودهای بیولوژیک به شمار می آید که به شدت اثر بخشی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین استفاده از کود های بیولوژیک حاوی باکتری های غیر کارآ وهمچنین کودهایی که حاوی باکتری های کارآ بوده ولی از فرمولاسیون مناسبی برخوردار نبوده و پس از مدت زمان کوتاهی دچار افت جمعیت شوند ، قابل توصیه برای استفاده کشاورزان نمی باشند. در این تحقیق براساس دستورالعمل ارزیابی کودهای بیولوژیک موسسه تحقیقات خاک و آب، کود مذکور از نظر اثر بخشی مورد بررسی قرار گرفت. اثر بخشی شامل بررسی تاثیر این کودها بر عملکرد ذرت در ‮‭10‬ مکان مختلف (شامل استان های فارس (در سه منطقه داراب، زرقان، اقلید)، کرمانشاه (دو منطقه ماهیدشت و سر پل زهاب)، اردبیل، اصفهان، خوزستان (دو منطقه اهواز و صفی آباد دزفول، کرمان) و همچنین تعیین تراکم جمعیت باکتری های موثر در فواصل زمانی صفر، دوماه و شش ماه پس از تاریخ تولید بود. تاثیر کود های بیولوژیک 2‭-BSOI‬بر عملکرد ذرت ، در قالب یک طرح بلوک کاملا تصادفی شامل چهار تیمار به شرح زیر و چهار تکرار انجام خواهد شد. تیمارها شامل1- شاهد منفی (مصرف نیتروژن و عنداللزوم پتاسیم و بدون مصرف گوگرد، فسفر و عناصر کم مصرف)، 2- تیماری که بر اساس آزمون خاک کلیه عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر، عناصر کم مصرف، گوگرد و عنداللزوم پتاسیم) را دریافت کرده است (شاهد مثبت)، 3- مصرف توام 5 بسته یک کیلوگرمی تیوباسیلوس و ‮‭300‬ کیلوگرم گوگرد (بدون استفاده از فسفر، گوگرد اضافه تر و عناصر کم مصرف) و 4- مصرف ‮‭65‬ درصد کودهای شیمیایی گوگردی، فسفری و عناصر کم مصرف در تیمار دوم به همراه مصرف توام 5 بسته یک کیلوگرمی تیوباسیلوس و ‮‭300‬ کیلوگرم گوگرد بود. در کود بیولوژیک فوق جمعیت باکتری ‭Thiobacillus ‬در هر فواصل زمانی دو ماه و شش ماه پس از تولید، در ده نمونه و با استفاده از روش‭plate count ‬و محیط اختصاصی و یا مناسب باکتری تعیین شد. لازم به ذکر است که کلیه عملیات بر اساس دستورالعمل ارزیابی کودهای بیولوژیک موسسه تحقیقات خاک و آب صورت خواهد گرفت. نتایج شمارش جمعیت باکتریها نشان داد که در زمان صفر (در ابتدای شروع آزمایش) از ‮‭10‬تکرار (‮‭10‬نمونه) در نه نمونه جمعیت بیش از یک میلیارد سلول در هرگرم کود بوده و در یک نمونه دیگر جمعیت حدود ده میلیارد سلول در هر گرم کود بود، متوسط جمعیت در 2و شش ماه پس از شروع آزمایش حدود یکصد میلیون و 4میلیون در هرگرم کود تعیین گردید. این درحالی است که جمعیت قابل قبول منظور شده در دستورالعمل در زمانهای صفر، دوماه و شش ماه پس از شروع آزمایش به ترتیب ،‮‭50 50‬ و پنج میلیون سلول در هرگرم تعیین شده اند، لذا کود مورد بررسی از لحاظ تراکم جمعیت مورد تایید می باشد. نتایج آزمایشات مزرعهصای نیز نشان داد که تنها در استانهای کرمان و کرمانشاه (منطقه ماهیدشت) و خوزستان (اهواز) تفاوت معنی دار بین تیمارها وجود داشت در حالیکه در سایر مناطق تفاوت معنی دار نبود، لذا براساس دستورالعمل کود زیستی مورد بررسی اثر بخشی لازم را دارا نمی باشد. در مجموع با توجه به نتایج اثربخشی و تراکم جمعیت و مقایسه این نتایج با موارد مندرج در دستورالعمل، کود مذکور رد شده و فاقد اثر بخشی لازم در کشت ذرت می باشد. کلمات کلیدی: کود بیولوژیک، کود بیولوژیک اکسید کننده گوگرد، ذرت، اثر بخشی، تیوباسیلوس 2‭-BSOI