تعیین و مقایسه ی ضرایب هضمی اسیدهای آمینه در نه رقم سورگوم دانه ای، ذرت، گندم و جو در طیور

به منظور تعیین قابلیت هضم اسید های آمینه ارقام مختلف سورگوم دانه ای و مقایسه آن با ذرت، گندم و جو در طیور این مطالعه انجام شد. به این منظور ن ه رقم سورگوم دانه ای در شرایط زراعی کاملا مشابه کشت شدند و پس از برداشت دانه ارقام سورگوم به همراه ذرت ، گندم و جوی که در همان منطقه کشت شده بودند نسبت به تعیین ترکیبات شیمیایی و پروفیل اسید های آمینه آنها اقدام شد. جهت تعیین قابلیت هضم ظاهری و حقیقی اسید های آمینه از روش تغذیه دقیق سیبالد و خروسهای بالغ لگهورن فاقد روده کور استفاده شد. نتایج نشان داد که مقدار اسیدهای آمینه در این ن ه رقم سورگوم بخصوص برای اسیدهای آمینه ای که در طیور به عنوان اسیدهای آمینه محدود کننده محسوب می شوند، به طور قابل ملاحظه ای متفاوت است. از بین ارقام سورگوم، رقم های 4 و5 در اکثر اسیدهای آمینه ضروری بالاتر از ارقام دیگر بودند بجز در تریونین که دو رقم 2و 7 قبل از ارقام ذکر شده قرار می گرفتند، و نیز اسید آمینه لیزین و تریپتوفان که به ترتیب سورگوم 4 در رده ی سوم وسورگوم 5 در رده ی 6 در بین ارقام مختلف سورگوم جای گرفتند. بیشترین دامنه ی تغییر برای اسید گلوتامیک بود(‮‭0/32‬ ‭SD= )‬، که سورگوم 5 با ‮‭3/27‬ درصد و رقم 3 با ‮‭2/35‬ درصد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار این اسید آمینه را داشتند. در مقایسه با سه غله ی دیگر ارقام سورگوم در اغلب اسید های آمینه غنی تر بودند. ذرت در همه ی اسید های آمینه ضروری پایینتر از ارقام سورگوم و گندم و جو قرار داشت ؛ بجز برای اسیدهای آمینه سیستین و لیزین که تنها در دو رقم سورگوم کمتر از ذرت بود. اولین و دومین اسید آمینه ی محدود کننده در ارقام سورگوم بر حسب درصد به ترتیب عبارت بودند از متیونین (‮‭0/198‬)، سیستین( ‮‭0/226‬). در ذرت متیونین(‮‭0/117‬)، تریپتوفان( ‮‭0/137‬)، برای گندم تریپتوفان( ‮‭0/120‬)، متیونین(‮‭0/176‬)، و در جو متیونین(‮‭0/165‬)، هیستیدین( ‮‭0/187‬)، به ترتیب اولین و دومین اسید آمینه محدود کننده بودند. میانگین قابلیت دسترسی ظاهری اسیدهای آمینه سورگوم کم تانن ‮‭64‬/،‮‭77‬ متوسط تانن ‮‭03‬/،‮‭43‬ پرتانن ‮‭35/83‬ ، ذرت ‮‭68/10‬ ، گندم ‮‭73/71‬ و برای جو ‮‭53/58‬ درصد بدست آمد(‮‭0/01‬ ‭P <). ‬میانگین قابلیت دسترسی حقیقی اسیدهای آمینه بر حسب درصد برای ذرت (‮‭91/92‬) ، سورگوم کم تانن (‮‭93/73‬) و گندم ( ‮‭91/30‬) بیشترین بود و تفاوت معنی داری بین این سه دانه وجود نداشت. سورگوم متوسط تانن (‮‭61/72‬ درصد) و پرتانن (‮‭52/04‬ درصد) کمترین قابلیت هضم حقیقی را داشتند و اختلاف آنها با سورگوم کم تانن و دیگر غلات مورد مطالعه معنی دار بود (‮‭0/05‬ ‭P <). ‬همبستگی بین تانن و قابلیت دسترسی همه اسیدهای آمینه منفی و معنی دار بود (‮‭0/001‬ ‭< P ‬، ‮‭0/78‬ ‭< r) ‬ولی بیشترین تاثیر تانن بر اسیدآمینه پرولین بود، به طوری که قابلیت دسترسی حقیقی این اسید آمینه دریک رقم از سورگوم کم تانن ‮‭98/55‬ و در سورگوم پرتانن ‮‭26/13‬ درصد بدست آمد (‮‭0/001‬ ‭< P ‬، ‮‭0/96‬‭= r). ‬نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که پروفیل و ضرایب هضمی اسیدهای آمینه در ارقام مختلف سورگوم که در ایران کشت می شود متفاوت بوده و با مقادیر ارایه شده در جداول استاندارد نیز مطابقت ندارد، و ارقام کم و متوسط تانن سورگوم ارزش غذایی مشابهی با ذرت در تغذیه طیور دارند. لذا شناسایی دقیق پروفیل اسیدهای آمینه منابع غذایی و نیز قابلیت هضم آنها ضروری است. کلمات کلیدی: سورگوم، ذرت، گندم، جو، اسیدهای آمینه، قابلیت هضم ظاهری و حقیقی، طیور