کنترل شیب و تثبیت بستر رودخانه با الهام از مورفولوژی پله- حوضچه ای

تمرکز زمانی بارش در بعضی از حوزه های آبریز کشورمان سبب شده که پتانسیل آبدهی و س یلخیزی در دورهها ی تر سال به شدت افزایشیافته و در مقابل در دورههای دیگر سال که منطبق بر حداکثر نیاز آبی است این پتانسیل کاهش یابد. وقوع سیلاب های خسارتزا در این حوزه ها، لزوم گسترش طرحهای توسعه منابع و ضرورت ایجاد سیستمهای کنترل سیل را مطرح ساخته است. لذا مهار، کنترل و بهرهگیری از این سیلاب ها، علاوه بر جلوگیری از خسارت جانی و مالی، در تامین رطوبت خاک، حفظ و بهبود بخشیدن منابع آب و خاک و افزایش تولیدات گیاهی حائز اهمیت میباشد. در طول دهه گذشته بندهای تنظیمی قلوه سنگی ی ا همان boulder check dams که با الهام از مورفولوژی رودخانههای پایدار ساخته میشوند، برای مدیریت سیل به ویژه برای تثبیت رودخانه ها با شیب تند به کار گرفته شده اند. بررسی این نوع سازه ها نشان داده که علاوه بر اینکه استهلاک انرژی توسط فرم بستر صورت می گیرد، سه ویژگی اجرایی بودن، اقتصادی بودن و فنی بودن از لحاظ عملکرد مطمئن در طیف کلیه دبی های کمتر از دبی طرح سبب گسترش به کارگیری این سازه ها در تثبیت بستر رودخانه های کوهستانی با شیب زیاد شده است. در این مقاله به منظور بهره برداری هر چه بیشتر از منابع رودخانهای، پایداری بستر و کنترل شیب، مورفولوژی پله-حوضچه ای رودخانه های طبیعی معرفی شده و به نمونهای از پژوهش های محققین -که باز سازی رودخانه را با الهام از این مورفولوژی انجام داده اند- اشاره میشود

Keywords:

کنترل سیل , کنترل شیب , تثبیت بستر رودخانه , مورفولوژی پله- حوضچه ای , فرم پایدار بستر