ارزیابی اثر کشاورزی حفاظتی بر کارآیی مصرف آب گندم در شهرستان هریس (استان آذربایجان شرقی)

به دلیل کمبود آب آبیاری برای تولید محصولات کشاورزی در دشت مهربان، هریس و بیلوردی، لازم است کارآیی مصرف آب در این دشت با راهکارها یا فناوری های مناسب و سازگار ارتقا یابد. یکی از فناوری های درحال توسعه در عملیات کشاورزی، استفاده از ادوات خاک ورزی حفاظتی است که به احتمال، کاربرد آن علاوه بر حفاظت از منابع آب و خاک، موجب بهبودی کارآیی مصرف آب در تولید محصولات کشاورزی خواهد شد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر عملیات خاک ورزی حفاظتی و مرسوم روی کارآیی مصرف و تولید محصول گندم در دشت مهربان، هریس و بیلوردی در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392 صورت گرفت. نتایج نشان داد عملکرد دانه، کاه و کلش و زیست توده گندم، حاصل از اعمال خاک ورزی حفاظتی و مرسوم معنی دار بود. با کاربرد تیمارهای خاک ورزی حفاظتی و مرسوم، مقدار عملکرد دانه به ترتیب 4935 و 2491 کیلوگرم در هکتار، مقدار عملکرد کاه و کلش به ترتیب 3413 و 5527 کیلوگرم در هکتار، مقدار عملکرد زیست توده گندم به ترتیب 9463 و 7154 کیلوگرم در هکتار بود. ارتفاع گیاه، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، حاصل از خاک ورزی حفاظتی و مرسوم، متفاوت بود. علیرغم تفاوت عملکرد دانه در هر دو سامانه خاک ورزی، کارآیی مصرف آب در هر دو سامانه مشابه بوده و میانگین آن 1/2 کیلوگرم بر مترمکعب بود. با توجه به بازتاب مناسب تولید گندم به سامانه خاک ورزی حفاظتی، به نظر می رسد این نوع سامانه خاک ورزی در تولید گندم در دشت مهربان، هریس و بیلوردی، یکی از گزینه های موثر در حفاظت از منابع آب و خاک باشد.واژه های کلیدی: خاک ورزی سنتی، خاک ورزی حفاظتی، کارآیی مصرف آب، گندم آبی.