ارزیابی سیتوژنتیکی و آنالیز کاریوتیپ جنس اسپرس ‭(Onobrychis)‬

در این تحقیق‮‭36‬ جمعیت جنس اسپرس ‭(Onobrychis) ‬جمع آوری شده از مناطق طبیعی ایران، با استفاده از مریستم انتهایی ریشه مورد مطالعه قرار گرفت و تعداد و ابعاد کروموزم ها در تقسیم میتوز اندازهصگیری و فرمول کاریوتیپی هر جمعیت تعیین شد. گونه های ‭O. subnitens ‬، ‭O. mazanderanica ‬، ‭O. andalanica‬، ‭ O. heliocarpa‬، ‭O. lunata‬، ‭O. melanotricha‬، ‭O. oxyptera‬، ‭O. scrobiculata‬، ‭O. sojakii ‬و ‭ O. amoena subsp. meshhedensis ‬انحصاری ایران هستند و برای اولین بار دراین تحقیق مطالعات کاریوتیپی آن ها انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد جمعیت های مورد مطالعه دیپلویید و تتراپلویید و تعداد کروموزوم پایه در گونهصها بین 7‭=x ‬و 8‭=x ‬و نوع کروموزومصها نیز از نوع متاسنتریک ‭(m) ‬تا ساب متاسانتریک ‭(sm) ‬است. بیشترین میانگین طول ژنوم متعلق به گونه‮‭157/48‬‭) O. viciaefolia ‬میکرون) و کمترین آن متعلق به نمونه یک ازگونه ‮‭78/7‬‭) O. caput- galli ‬میکرون) بود. نتایج تجزیه واریانس ویژگیصهای کروموزومی نشان داد که بین جمعیتصهای مورد مطالعه اسپرس از نظر همه صفات در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی دار وجود دارد. گونه های مورد مطالعه با استفاده از روش استبینز از نظر کاریوتیپی نیز مورد مقایسه قرار گرفتند. در این میان نمونه دو ازگونه ‭O. michauxii ‬، ‭O. aucheri subsp. psamophilla ‬، ‭O. aucheri subsp. tehranica ‬، نمونه یک و دو از‭O. crista galli ‬، ‭O. andalanica‬، ‭O. atropatana‬، ‭O. buhsean ‬، ‭ O. melanotricha ‬، ‭O. oxyptera ‬، ‭O. Scrobiculata ‬و ‭O. sojakii ‬در کلاس ‭B ‬استبینز قرار گرفتند و دارای کاریوتیپ های نا متقارن تری بودند که نشان دهنده پیشرفتهصتر بودن این گونهصهاست و سایر گونه ها در کلاس ‭A ‬قرار گرفتند. در این تحقیق امکان استفاده از شمارش کلروپلاست سلول های محافظ روزنه و دستگاه فلوسیتومتری به عنوان یک روش جانشین ساده و آسان برای تعیین سطح پلوییدی در جنس اسپرس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تعداد کلروپلاستصهای سلولصهای محافظ روزنه در جمعیت-هاپلویید تقریبا" دو برابر آن در جمعیتصهای دیپلویید بوده و نیز دادهصهای حاصل از فلوسیتومتری نتایج مطالعات سیتوژنتیکی را تایید کرد. واژه های کلیدی: اسپرس ، سلول محافظ روزنه ، کاریوتیپ،کلروپلاست و فلوسیتومتری