استغفار و توبه از منظر قرآن و نهج البلاغه (الهیات و معرف اسلامی)

گناه در لغت فارسی به معنی جرم- خطا و نافرمانی بکار برده شده است و در عربی به ذنب و معصیت بکار برده شده، ریشهگناهان هوای نفس، دنیاگرایی ، شیطان است واژه توبه از توب گرفته شده که به معنی بازگشت است و در پاره از محاوراتنام توبه به پشیمانی نیز اطلاق می شود. اقسام توبه عبارتند از: توبه عام، خاص، خواص می باشد و اقسام توبه کنندگان دارایچند مرتبه است. 1- گروهی که توبه کرده اند و تا آخر عمر استقامت کرده اند 2- گروهی که توبه کرده و استقامت ورزیده ولیبدون عمد و قصد عمدی گناهی از آنها صادر می شود. 3- گروه توبه کرده مدتی استقامت ورزیده ولی شهوت بر آنها غلبه میکند و مرتکب گناه می شوند. استغفار به معنای درخواست مغفرت از ریشه «غ ف ر» به معنای پوشش است و استغفار انواعیدارد که شامل 1- استغفار واجب 2- استغفار مستحب 3- استغفار حرام. استغفار دارای شرایط و مراحلی دارد که در سخنی ازامام علی (علیه السلام) دارای ۶مرحله است. و برترین زمان استغفار سحرگاهان است و پذیرش آن از سوی خداوند حتمیاست. بین توبه و استغفار سه رابطه ای وجود دارد. که علاوه بر این رابطه تفاوت های بین استغفار و توبه است. استغفار توقف درمسیر گناه است و توبه بازگشت به سوی خداست و این توقف بر توبه تأخر دارد. و از استغفار در آیات و روایات مطالبزیادی گفته شده است. امام علی (علیه السلام) استغفار را این چنین تعریف می کند. استغفار همچون امور معنوی دیگر دارایقانون مخصوص به خود است و امام علی (علیه السلام) استغفار را بهترین توسل می داند. علما دیدگاه ها و نظریات مختلفیدرباره استغفار داده اند از جمله این علما نظر امام خمینی (رحمه الله) و حضرت امام خامنه ای و ... می باشد. پیامدهای استغفاردر نهج البلاغه عبارتند از: 1- معنوی 2- مادی.موانع قبولی استغفار: نفاق و دورویی- شرک به خدا- غرور- هواپرستی... می باشد. بهترین راهکارهای استغفار سه دسته هستند: 1- ذکر 2- نمازها 3- روزه، و در طول تاریخ نمونه هایی از انسان های وارسته رامشاهده کرده ایم که استغفار در برنامه های معنوی آنها مانند نور می درخشیده است. که از جمله آنها 1- حضرت زهرا (سلامالله علیها) 2- استغفار فرشتگان بر سر زائرین قبر امام حسین (علیه السلام)... می باشد برای استغفار شبهاتی مطرح شده است.

Keywords:

توبه , استغفار , منظر , گناه , بازگشت ازگناه