اصول و مبانی و شیوه های فهم و تفسیر قرآن کریم

قرآن حکیم برای آن نازل شده است که مردم با تدبر و تفکر در آیات آن راه رستگاری دنیا و آخرت خویش را بازیابند و از گمراهی ها و تاریکی ها رهایی یابند، و از انوار و برکات معارف حیات بخش و زندگی ساز آن برخوردار شوند. روش شناسی و تفسیر قرآن کریم از جمله موضوعاتی است که همواره مورد بحث گفت و گو بوده است. اما آنجه در این گونه مباحث کمتر پیگیری شده است، استنباط و استخراج اصول و مبانی فهم و تفسیر قرآن از مباحث مربوط به محکم و متشابه و مستند گردانیدن آن اصول ومبانی و آیات قرآنی و تعالیم پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) بوده است. از آنجایی که تحقیقات کاربردی نوعاً در حوزه علوم اسلامی معمول نبوده است، کمتر در صدد برآمده اند که از مباحث محکم و متشابه در جهت توضیح و تبیین روش ها و شیوه های فهم و تفسیر قرآن استفاده کنند. این تحقیق در پی آن بوده است که از طریق بازنگری در مباحث تفسیری و روایات و اقوال و نظرات علمای اسلامی که به نحوی به دانش محکم و متشابه مربوط می شود، به تدوین اصول و مبانی و شیوه های صحیح فهم و تفسیر قرآن کریم دست پیدا کند، که در نهایت اصول و مبانی فهم و تفسیر قرآن کریم را از لابلای مباحث یاد شده استنباط و استخراج نماید. با توجه بررسی صورت گرفته، تاکنون هیچ یک از تألیفات بحث خود را در زمینه فهم و تفسیر قرآن به بحث محکم و متشابه مربوط نکرده اند و به مطالب مورد نظر در این تحقیق دست نیافته اند و در نتیجه نظرات و جمع بندی هایی که ارائه کرده اند، با آنچه در این تحقیق به دست آمده است، بسیار متفاوت است. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که اولاً برای پاسخگویی به نیازهای عصر حاضر، جز پیگیری پژوهش های کاربردی در علوم قرآنی، راهی نداریم، ثانیاً برای کسانی که در رشته های مختلف علوم قرآنی به تحقیق و مطالعه می پردازند، ضرورت دارد که به دیدگاه روشن و مشخصی در ارتباط با مسئله محکم و متشابه و همچنین اصول و مبانی دقیق و روشنی برای فهم و تفسیر قرآن دست یابند، ثالثاً برای کسانی که به مطالعه در علوم ومعارف اسلامی علاقمند هستند، دست یافتن به یک «حاصل مطلب» از این گونه مباحث حائز اهمیت است.

Keywords:

استنباط , استخراج , اصول و مبانی , تفسیر , قرآن