از نقش تا عرش؛ واکاوی ارتباط تزیینات کاشی کاری کاخ گلستان با جقه ی تاج شاهی قاجار (فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه)

دوره قاجار یکی از مقاطع مهم سیاسی- اجتماعی و فرهنگی۔ هنری ایران است. تاثیرات صریح فرهنگ غرب در این دورهاجتناب ناپذیر است. کاخ ها به عنوان شاخص ترین بقایای معماری در دوره قاجار با جدیت تداوم پیدا کردند. در این راستا،افرادی همچون فتحعلی شاه و ناصرالدینشاه اقدام به انجام تعمیرات و ساخت کاخ های جدید کردند. با توجه به اهمیتتاج در ایران و اینکه نشان آسمان و نمادی از تاییدات آسمانی محسوب می گردید، به همین جهت ، تزیین تاج مورد توجهقرار می گرفت. جقه، زینت بخش تاج و کلاه پادشاهان قاجار بوده است؛ نوعی تزیین که بر جلوی کلاه یا تاج پادشاهانتعبیه می شده است. هدف اصلی این پژوهش یافتن ارتباط بین نقوش جقه پادشاهان قاجار (فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه) ونقوش استفاده شده در کاشی های کاخ گلستان می باشد. پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به چگونگی ارتباط میان نقوشبه کاررفته در جقه ی پادشاهان قاجار و نقوش کاشی کاری موجود در کاخ گلستان می باشد. در این راستا با مطالعه ی تطبیقیو با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به کشف ارتباط بین تزیینات جقه ها و کاشی کاری های کاخ گلستانمی پردازد. در بررسی تصاویر جقه ها و مقایسه ی آن با کاشی کاری کاخ گلستان این نتیجه برای نگارنده استنباط می شودکه نقوش به کاررفته در جقه ها بی ارتباط با نقوش کاشی کاری در این دوره نیست. در واقع، این نقوش زیبایی خویش راوامدار ویژگی هایی همچون: استفاده از نقوش گیاهی- حیوانی و... بوده که نمود این نقوش هم در کاشی ها و هم در جقه هامشاهده می شود. در این راستا، تجلی نقوش هندسی در رتبه اول و نقوش گیاهی (ختایی) در مرتبه دوم و نقوش حیوانی درمرتبه سوم از اهمیت قرار دارد.

Keywords:

تاج , جقه , کاخ , کاشی , تزیینات , قاجار