بررسی تناسب اراضی در نواحی زراعی-زیستگاهی آبیک برای زراعت گندم و جو دیم

یکی از ابزارهای موثر برای شناخت توانمندی های اراضی و اختصاص آن ها به بهترین و سودآورترین انواع بهره برداری، پهنه بندی زراعی- زیستگاهی است. محدوده ی مطالعاتی به وسعت ۱۶۶۱۸ هکتار در شهرستان آبیک در شرق استان قزوین قرار دارد. برای پهنه بندی نواحی زراعی- زیستگاهی منطقه مطالعاتی از تصاویر ماهواره ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. پس از پهنه بندی زراعی- اقلیمی ( بر اساس نقشه های هم باران، هم دما و طول دوره رشد) و پهنه بندی زراعی- خاکی ( بر اساس نقشه های خاک، شیب و کاربری اراضی)، در نهایت ۴۳ پهنه زراعی- زیستگاهی به دست آمد. تعداد ۲۴ واحد نقشه  بر اساس مطالعه خاکشناسی در منطقه استخراج شد. مشخصات اقلیم، خاک و توپوگرافی هر پهنه با نیاز های رویشی گندم و جو دیم مقایسه و کلاس های تناسب اراضی با استفاده از روش پارامتریک (ریشه دوم) تعیین شد. پتانسیل تولید اراضی (عملکرد پیش بینی شده) محصولات در هر یک از پهنه ها، تعیین شد. نتایج نشان داد عملکرد پیش بینی شده برای گندم دیم بین ۱/۳۴۲ تا ۳/۲۹۹۲ کیلوگرم در هکتار و عملکرد پیش بینی شده برای جو دیم بین ۷/۴۵۴ تا ۶/۴۰۴۲ کیلوگرم در هکتار برآورد شد. در حالیکه عملکرد زارعین نسبت به عملکرد پیش بینی شده بسیار پایین تر است. نتایج نشان داد که منطقه مورد مطالعه برای کشت گندم از نظر اقلیمی نامناسب و برای جو دارای تناسب بحرانی است که دلیل آن کم بودن مقدار بارندگی طی سیکل رشد است. علاوه بر محدودیت اقلیم؛ محدودیت های شیب، سنگریزه و عمق خاک در شمال منطقه، همچنین شور و سدیمی بودن اراضی و گچ در جنوب منطقه نیز مهمترین عوامل محدود کننده برای رشد محصولات مورد نظر است. در صورت کشت دیم در منطقه مورد مطالعه، محصول جو مناسب و در عجب بعدی گندم معرفی می شود. با توجه به کمبود بارندگی در انتهای سیکل رشد محصولات گندم و جو دیم، می توان با تامین آب به وسیله ی آبیاری تکمیلی، عملکرد محصولات را افزایش داد.

Keywords:

پهنه بندی زراعی- اقلیمی , پهنه بندی نواحی زراعی- زیستگاهی , تصاویر ماهواره ای , تناسب اراضی , روش پارامتریک , دوره رشد