بررسی وجوه زیبایی شناسانه نقوش سکه های دوره تیموری و کاربرد این نقوش در طراحی های عصر حاضر

دانش سکه شناسی ایران در بسیاری موارد، در شناخت کلیات جامع رویدادهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگیدوره های تاریخی کمک بزرگی به حساب می آیند.این پژوهش با هدف شناخت ویژگی های نقوش سکه های دوره تیموری، شناسایی گونه های نقوش و خطوط، شناساییمضامین نوشته ها، رابطه جنسیت و نقش سکه ها و ویژگی های منطقه ای نقوش (با توجه به ضرب سکه در مناطقمختلف) و پاسخ به برخی سوالات: ویژگی های نقوش سکه و گونه های مختلف خط و نقش سکه های تیموری چیست؟ آیارابطه ای بین نقوش و مضامین نو شته ها در سکه ها وجود دارد؟ با توجه به ضرب سکه در مناطق مختلف ایران، آیا نشانههایی در ارتباط با مناطق دیده می شود یا خیر؟ و در نهایت بررسی امکان استفاده از این نقوش در طراحی های گرافیکیحال حاضر می باشد. این پژوهش به روش تاریخی، تحلیلی– توصیفی و به شیوه کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شدهاست.در این پژوهش پس از برر سی ۸۶ نمونه سکه نقره و مسی دوره تیمور ی، ۱۲ گونه طرح و نقش مختلف بدست آمدکه به صورت ۱۲ جدول ارائه شده است. جدول سکه های تاریخ دار، جدول سکه ها با تاکید بر نقوش حیوانی، جدولخطوط، جدول سکه های سور شارژدار، جدول سکه ها با گره های مختلف دوره تیموری، جدول سکه ها با تاکید برنقوش گیاهی، جدول سکه ها با تاکید بر مکان های ضرب، جدول سکه ها با نماد امیر تیمور، جدول سکه ها با تاکیدبر نقوش هندسی، جدول سکه ها با تاکید بر القاب و عناوین، جدول سکه ها با تاکید بر نوشتار شهادتین، جدول سکهها با تاکید بر حاشیه ها که با بررسی جدول ها نتایج زیر حاصل شده است: به نظر می رسد بسیاری از این نقوشمتاثر از باورهای آئینی و باستانی مستور در فرهنگ خراسان بزرگ با حمایت کورکانیان که از آسیای میانه ریشه میگیرد باشد.این هنر بخصوص در دوره پادشاهی شاهرخ تیموری که با گرد هم آوردن و حمایت از هنرمندان در خراسان و هراتصورت گرفت به شکوفایی رسید و علاوه بر سکه در بسیاری از زمینه های نمود پیدا کرد. بخشی دیگر از این نقوش ورح ها متاثر از اقلیم و تاثیر فرهنگ و هنر هنرمند قالب ساز بوده که توانسته حجم زیادی از بار مفهومی رایج در آنعصر را به دوره های بعد منتقل کند.نقوش (هندسی، گیاهی، حیوانی و ...) در سکه های مسی و بر روی سکه های نقره عنوان شاه، شعائر دینی، آیه های قرآنو... مشاهده می شود.وام گرفتن برخی از نقوش از دوران قبل از دوره تیموری همانند نقش هایی از سکه های سربداران و همچنین نقوشی از دورهایلخانی و تکامل آن ها و به کار بردن در سکه ها و مهرهای خود. و نیز استفاده از نماد مختص تیمور به شکل سه نقطه دربسیاری از سکه های آن دوران از ویژگی های نقوش سکه های دوره تیموری است.

Keywords:

سکه , نقوش سکه , دوره اسلامی , دوره تیموری