بررسی و تعیین گزینه های مناسب مدیریت زمانی - مکانی توزیع آب در شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود

محدودیت منابع آبی در استان گیلان، افزایش میزان تقاضای آب در بخش کشاورزی، خشکسالی ها و سپری شدن بیش از نیم قرن از عمر شبکه و اتلاف زیاد آب در آن ایجاب می کند بازنگری اساسی در نحوه تحویل و توزیع آب در شبکه صورت گیرد. در این مطالعه، بررسی و تعیین گزینه های مناسب مدیریت تحویل و توزیع آب به لحاظ مکانی و زمانی در شبکه، با استفاده از شبیه سازی شرایط موجود شبکه و توسط مدل هیدرودینامیک سوبک در شبکه آبیاری فومنات در غرب استان گیلان انجام گرفته است. کانال انتخاب شده برای بررسی میدانی و انجام شبیه سازی، کانال BP۲۹  واقع در واحد عمرانی F۳ است. برای بررسی وضعیت مقطع کانال و نیز تدقیق اطلاعات موجود، بازدیدهایی قبل از شروع فصل آبیاری انجام شد. هم چنین بازدیدهایی پس از شروع فصل آبیاری برای مشاهده نحوه آبگیری از کانال، پیمایش منطقه و اندازه گیری اطلاعات مورد نیاز برای اجرای شبیه سازی انجام گرفت. گزینه های بهره برداری مختلف که منطبق بر نیاز آبی واقعی محصول می باشند با شیوه های کنونی بهره برداری مقایسه شدند. در شیوه کنونی بهره برداری، حجم آب ورودی به کانال BP۲۹؛ ۳۲/۷  میلیون مترمکعب است که در بهترین گزینه بهره برداری پیشنهادی، به مقدار ۱۵/۹ میلیون مترمکعب کاهش یافته است. با محاسبه شاخص های توزیع آب برای گزینه های بهره برداری مختلف، مشخص شد که با شرایط فیزیکی فعلی، شاخص های عدالت توزیع، کفایت توزیع و مازاد آب برای دو حالت بهترین گزینه بهره برداری پیشنهادی و روش کنونی بهره برداری به ترتیب، ۱/۳، ۱/۹، ۱/۹ و ۵/۵، ۵/۵، ۵/۹ هستند که تفاوت بسیار زیادی را نشان می دهند. همچنین جایگزینی دریچه های کشویی بجای آبگیرهای فرسوده فعلی و توجه به مسئله نگهداری کانال، شاخص های توزیع مانند عدالت و کفایت توزیع را در حد ایده آل بهبود می دهد. در نتیجه توجه به نیاز آبی واقعی محصول، طراحی سناریوهای مناسب برای بهره برداری و توجه به مسائل نگهداری کانال، ضمن بهبود شاخص های توزیع آب، تلفات آب در کانال BP۲۹ را به شدت کاهش می دهد.

Keywords:

مدیریت تحویل و توزیع آب , مدل هیدرودینامیک سوبک , شبکه آبیاری فومنات , عدالت و کفایت توزیع