جایگاه برنامه مبتنی بر هوش های چندگانه در کتب درسی دوره اول ابتدایی براساس مولفه های هوش های چندگانه

زمینه و هدف: یک برنامه درسی معتبر باید مبتنی بر درک صحیح و دقیق ابعاد روان شناختی انسان باشد. از جمله جنبه های روانی مهم انسان که با فرایند یادگیری و برنامه درسی ارتباط نزدیکی دارد، مفهوم هوش است. مفهوم هوش تاکنون روندی تحولی طی کرده و از مفهومی واحد به مفهومی چند بعدی با شکل­ های مختلف تبدیل شده است. در این بین، نظریه هوش ­های چندگانه گاردنر (۲۰۱۱) شرایط جدیدی برای درک هوش انسان و پدید آمدن دیدگاه ­های قوی در فرایند تعلیم­ و­ تربیت به وجود آورده و کارکردهای مهمی را به دنبال داشته است. هدف پژوهش حاضر تعیین جایگاه هوش ­های چندگانه در برنامه درسی دوره اول ابتدایی است. روش: روش این پژوهش، توصیفی از نوع تحلیل محتوا با به ­کارگیری روش" آنتروپی شانون"(۱۹۸۴) است که نگاه جدیدی به پردازش داده ­ها به صورت کمی دارد. بر اساس این روش که به مدل جبرانی مشهور است، محتوای کتب اول ابتدایی بر اساس ۹ مولفه­ اصلی و ۵۵ مولفه فرعی هوش­های چندگانه مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه­ آماری این پژوهش شامل تمامی کتاب ­های درسی پایه اول ابتدایی بود (۴ کتاب)،که به­ صورت سرشماری، همه­ آنها به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل چک­لیست محقق ساخته­ای بود که بر اساس مولفه ­های هوش­ های چندگانه (گاردنر، ۲۰۱۱) و فلیتهم (۲۰۱۴) ساخته شد. یافته ­ها: نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون نشان داد که از بررسی کل چهار کتاب اول ابتدایی، مولفه هوش ریاضی- منطقی با ۵۷۳ مورد، بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده و کم­ ترین مقدار مربوط به هوش موسیقیایی با صفر مورد فراوانی است. در نتیجه ضریب اهمیت هوش ریاضی منطقی (۰/۱۲۷) و هوش موسیقیایی (۰) بوده است. نتیجه­ گیری: در محتوای کتاب­های درسی پایه اول ابتدایی به برخی مولفه ­های هوش ­های چندگانه، کمتر و یا اصلا توجهی نشده است. این در حالی است که هوش ­های چندگانه، عامل پیشرفت فراگیران در هر زمینه­ ای است و طراحی و اجرای صحیح برنامه ­های درسی در قالب هوش­ های چندگانه می­تواند تفاوت­ های فردی فراگیران را به خوبی مورد توجه قرار دهد و مانع افت تحصیلی دانش­ آموزان شود.

Keywords:

Multiple intelligences , curriculum , textbooks of the first grade , هوش های چندگانه , برنامه درسی , کتاب های اول ابتدایی