ارزیابی مورفولوژیکی و مبتنی بر نشانگر برای سنبله دهی در گندم

پژوهش حاضر به منظور مطالعه تنوع مورفولوژیکی و بررسی ارتباط بین نشانگر مولکولی مرتبط با سنبله دهی در ژنوتیپ های گندم نان، در دو بخش مزرعه و آزمایشگاه صورت پذیرفت. در آزمایش مزرعه ای از سه میزان تراکم بذر شامل ۱۵۰، ۳۰۰ و ۴۵۰ دانه در مترمربع به عنوان عامل اصلی و از ۱۰ ژنوتیپ گندم نان شامل ارقام آرتا، اینیا، تجن، دریا، شیرودی، گلستان، گنبد، مروارید، مغان۳ و لاین N-۸۷-۲۰ به عنوان عامل فرعی به صورت کرت های خرد شده در سه تکرار استفاده گردید. صفات شامل تعداد سنبله های فرعی، وزن سنبله های اصلی و فرعی، سهم سنبله های اصلی و فرعی، عملکرد دانه در کرت و در بوته، طول سنبله اصلی و ارتفاع بوته بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد عامل ژنوتیپ روی همه صفات تاثیر معنی دار داشته، درحالی که اثر عامل تراکم برای متغیرهای وزن سنبله های اصلی و فرعی، عملکرد دانه در کرت و در بوته و طول سنبله اصلی معنی دار بود. هیچ یک از صفات تحت تاثیر اثر متقابل ژنوتیپ × تراکم قرار نگرفتند. با توجه به نتایج، تراکم و ژنوتیپ نقش مهم در عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم داشتند ولی اثر ژنوتیپ بیش تر از تراکم بود. در آزمایش مولکولی از نشانگر  SSRبا نام  Xgwm۱۳۶ مرتبط با ژن tin (مربوط به تعداد سنبله) در ژنوتیپ های گندم استفاده شد. بررسی محصول  PCRاین نشانگر بر روی ژل پلی اکریل آمید نشان داد حضور باند با اندازه ۳۰۰ تا ۳۵۰ جفت باز که احتمالا با کاهش تعداد سنبله های فرعی (پنجه) مرتبط است، در ژنوتیپ های تجن، شیرودی، گلستان، دریا و گنبد که قبلا پایین بودن تعداد سنبله های فرعی آن ها در آزمایش مزرعه ای اثبات شده بود، تایید گردید. بنابراین می توان گفت کارایی نشانگر  tinبرای غربال گری ژنوتیپ های گندم نان برای تعداد سنبله های فرعی کم تر اثبات گردید.

Keywords:

Bread Wheat , Density , Marker , SSR , Spike , Tiller , پنجه , تراکم , سنبله , گندم نان , نشانگر , SSR