کاربرد شاخص های گزینشی در بهبود عملکرد دانه گندم نان (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش خشکی

        برای بهبود صفت پیچیده ­ای مانند عملکرد که وراثت­ پذیری پایینی دارد، از انتخاب غیرمستقیم توسط صفات دیگر و نیز شاخص ­های مناسب براساس چند صفت موثر بر عملکرد استفاده می ­شود. بدین منظور۹۶ خانواده F۳ حاصل از تلاقی ارقام گندم روشن با کویر به همراه والدین و نسل­ های F۱ و F۲ در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در شرایط تنش خشکی کشت شدند. در این مطالعه، شاخص انتخاب اسمیت- هیزل و پسک- بیکر براساس پنج صفت وزن سنبله اصلی، طول ریشک، عرض برگ پرچم، وزن هزار دانه و عملکرد و همچنین پاسخ ­های مستقیم و همبسته این صفات محاسبه شدند. در شاخص ­های اسمیت- هیزل طول ریشک و در شاخص پسک- بیکر وزن سنبله بیشترین پاسخ به انتخاب را داشتند. کارایی نسبی انتخاب برای بهبود عملکرد از طریق انتخاب برای صفات وزن سنبله اصلی و طول ریشک بیشترین مقدار بود. طول ریشک، وزن هزار دانه و وزن سنبله اصلی پاسخ به انتخاب مثبت و عرض برگ پرچم پاسخ منفی در همه شاخص ­ها نشان دادند. بنابراین، انتخاب براساس این شاخص ­ها باعث گزینش خانواده­ هایی با طول ریشک و وزن دانه بالاتر و عرض برگ پرچم کمتر می­ شود. نتایج نشان داد که شاخص پسک- بیکر بالاترین کارایی انتخاب را دارا بوده و می ­تواند برای انتخاب ژنوتیپ­ های مناسب در تلاقی مذکور و برنامه­ های اصلاحی گندم نان مورد استفاده قرار گیرد.  

Keywords:

Bread Wheat , Pesek-Baker indice , Indirect selection , Smith-Hazel indice , انتخاب غیرمستقیم , شاخص اسمیت- هیزل , شاخص پسک- بیکر , گندم نان