مصرف بهینه کود نیتروژن در آبیاری بارانی با ارقام و تراکم مختلف گندم در کرج

بخش زیادی از کشت گندم ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قراردارند و به علت کمبود آب به ویژه در مراحل انتهایی رشد، رقابت بین گندم و سایر محصولات، باعث تخصیص آب کم تری به مزارع گندم می­گردد. در چنین شرایطی دستیابی به ارقامی از گندم با تراکم مناسب و کاربرد سامانه های آبیاری نوین به منظور افزایش عملکرد، از اهمیت بالایی برخوردار است. گرچه نیتروژن مهم ترین عنصر در عملکرد و کیفیت گندم است، لیکن مصرف بیش از حد کودهای نیتروژنه باعث اتلاف آن ها در اثر آبشویی، کاهش راندمان مصرف کود و آلودگی آب های زیرزمینی می گردد. این تحقیق در دو سال با طرح آماری اسپلیت-فاکتوریل اجرا شد. روش کوددهی به عنوان کرت اصلی و فاکتوریل رقم و تراکم کاشت در پلات­های فرعی بودند. روش کوددهی نیتروژن در ۳ سطح کوددهی به میزان توصیه کودی به روش دست پاش، کوددهی با آبیاری بارانی به میزان توصیه کودی و کوددهی با آبیاری بارانی با ۳۰% کم تر از توصیه کودی در کرت های اصلی و فاکتوریل ارقام گندم پیشتاز، شیراز و بهار و تراکم کاشت ۳۰۰، ۴۰۰ و ۵۰۰ دانه در مترمربع در کر تهای فرعی بودند. بیش ترین عملکرد دانه به مقدار kg/ha ۶۰۶۵، ۵۷۸۶ و ۵۹۴۳ به ترتیب در رقم پیشتاز، کوددهی با آبیاری بارانی به میزان توصیه کودی و تراکم برابر ۴۰۰ بذر در مترمربع و کم ترین عملکرد دانه به مقدار kg/ha ۵۵۱۷، ۵۷۲۸ و ۵۵۷۶ به ترتیب در رقم شیراز، کوددهی با آبیاری بارانی با ۳۰% کم تر از توصیه کودی و تراکم ۵۰۰ بذر در مترمربع بود. مقایسه اثرات متقابل روش کوددهی، رقم در تراکم بذر نشان داد که بیش ترین عملکرد دانه مربوط به رقم پیشتاز به مقدار Kg/ha ۶۳۰۷ در تراکم کاشت ۴۰۰ بذر در مترمربع و کوددهی با آبیاری بارانی به میزان توصیه کودی و کم ترین عملکرد دانه مربوط به رقم شیراز به مقدار kg/ha ۵۳۵۹ در تراکم کاشت ۵۰۰ بذر در مترمربع و کوددهی با آبیاری بارانی با ۳۰% کم تر از توصیه کودی بود. بیش ترین مقادیر پروتئین در روش های کوددهی، رقم و تراکم بذر مربوط به تیمارهای کوددهی با آبیاری بارانی به میزان توصیه کودی، رقم شیراز و تراکم ۳۰۰ بذر در مترمربع به دست آمد. کم ترین مقادیر پروتئین مربوط به تیمارهای آبیاری بارانی با ۳۰% کم تر از توصیه کودی، رقم بهار و تراکم ۵۰۰ بذر در مترمربع بود. بیش ترین میانگین عملکرد دانه و درصد پروتئین در تیمار کوددهی با آبیاری بارانی به میزان توصیه کودی برابر kg/ha ۵۷۸۶ و %۸/۲۰ به دست آمد. عملکرد دانه به ازای هر کیلوگرم اوره مصرفی در سه تیمار کوددهی بترتیب ۴/۱۵، ۵/۱۵ و ۸/۲۲ کیلوگرم بود که نشانگر افزایش کارآیی مصرف کود نیتروژن در تیمار کوددهی در آبیاری بارانی با ۳۰% کم تر از توصیه کودی است. کوددهی با آبیاری بارانی با ۳۰% کم تر از توصیه کودی، استفاده از رقم پیشتاز و تراکم ۴۰۰ بذر در مترمربع، مناسب ترین گزینه های آزمایش بودند.

Keywords:

آبیاری بارانی گندم , تراکم کاشت , کارآیی مصرف نیتروژن , کودآبیاری