رابطه تزکیه و تعلیم از منظر فلاسفه اسلامی (شیخ اشراق)

با بررسی برون دادهای نظام تعلیم و تربیت و عدم توانائی دانش آموختگان در تامین انتظارات جامعه اسلامی، ضرورت توجه به حلقه ی گم شده ی تزکیه در نظام آموزشی بیش از پیش به چشم می خورد، در حالی که این امر در مکتب اسلام همواره مقدم بر تعلیم بوده است. در این مقاله سعی می شود با توجه به نظرات اندیشمندان اسلام بالاخص شیخ اشراق، لزوم بازگشت به این اصل به منظور ایجاد بستر مناسب برای تحقق چشم انداز بیست ساله نظام جمهوری اسلامی ایران، بازبینی شود. از منظر شیخ اشراق، انسان کامل یعنی کسی که به علم حضوری می رسد و نخستین مصداق علم حضوری آگاهی نفس از خود و تزکیه آن است. برای رسیدن به مرحله ی کمال در هر رشته ی علمی، تزکیه و اهمیت دادن به ارزشهای اخلاقی از مرتبه بالایی برخوردار است. رهایی از خود، محاسبه ی نفس، ریاضت، استقامت، تخلیه (پیراستن نفس از رذائل) ، تجلیه (آراستن نفس است به فضائل ) و تحلیه (صفا دادن دل ونورانی کردن جان ) اهم مواردی است که متعلّم باید آنهارا مورد توجه قرار دهد تا به تزکیه برسد. اصول تربیت از منظر اشراق شامل غفلت گریزی، صبر، کرامت نفس و خود شناسی است و روش های تربیتی عبارتند از: آموختن حکمت، عمل صالح، ریاضت، تفکر، ذکر، دعا و تضرّع و تلاوت قرآن است. لذا هدف نهایی تعلیم و تربیت، نیل به اشراق است که آن هم به نوبه خود، چون پای عنصر عقلی و نفس در تمام وجوه و ساحات آن را به میان می کشند، مستلزم کمال یافتن تمام قوای ذهنی و روانی یا نفسانی انسان است.

رابطه تزکیه و تعلیم از منظر فلاسفه اسلامی (شیخ اشراق) Keywords:

تزکیه , تعلیم , فلسفه اسلامی , اشراق