اثرات تنش خشکی و ریزگرد بر عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیک در گیاه سویا (Glysin max L.)

خشک­سالی­های اخیر علاوه بر ایجاد تنش خشکی موجب بروز پدیده ریزگرد بویژه در غرب کشور شده است. تاثیر تنش خشکی و ریزگرد بر خصوصیات فیزیولوژیک گیاه سویا (Glysin max L.) رقم کوثر در آزمایشی بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی به­صورت کرت­های خرد شده با ۴ تکرار در کشت تابستانه طی دو سال مورد بررسی قرار گرفت. تنش خشکی از طریق آبیاری پس از ۶۰ (آبیاری مطلوب)، ۹۰ و ۱۲۰ میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس الف به­عنوان عامل اصلی و پاشش ریزگرد در سه سطح عدم کاربرد (شاهد) و کاربرد ۵۰ و ۱۰۰ میلی­گرم در متر مکعب هوا به­صورت شبیه­سازی در کرت­های فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی شدید موجب کاهش معنی­دار میزان کلروفیل­های ­a وb ، کاتالااز اندام هوائی و ریشه، میزان نور کف سایه­انداز، محتوی نسبی آب برگ پرچم، ارتفاع بوته، اجزای عملکرد دانه و عملکرد دانه (از ۲۶۵۳ به ۱۱۶۷ کیلوگرم در هکتار) نسبت به تیمار شاهد شد، ولی تنش خشکی شدید قندهای محلول، پرولین، پراکسیداز اندام هوائی و ریشه و درجه حرارت برگ (از ۴/۱۸ به ۶/۲۷ درجه سانتی­گراد) را به­طور معنی­داری افزایش داد. اگرچه اثر ریزگرد بر هیچ­یک از صفات معنی­دار نشد، لیکن با افزایش غلظت ریزگرد بطور خطی از عملکرد دانه کاسته و بر محتوی پرولین افزوده شد. در مجموع چنین استنباط شد که تنش خشکی تولید سویا را کاهش معنی­داری داد، لیکن نشست کم ریزگرد روی برگ­های سویا به­دلیل مومی بودن برگ­ها آسیب جدی به سیستم فتوسنتزی گیاه و در نهایت تولید دانه وارد ننمود.

Keywords:

leaf temperature , physiological traits , relative water content , yield , صفات فیزیولوژیک , عملکرد , درجه حرارت برگ , محتوی نسبی آب