بررسی زمان پریشی در قصه «بردار کردن حسنک وزیر»

زمان و مناسبات آن از مهمترین عناصر داستان است. در هر داستان یا روایتی با دو زمان روایی و زمان تقویمی روبرو هستیم. بررسی و تحلیل عنصر زمان و نحوه استفاده راوی از آن در روایت داستان، در راستای فهم هرچه بیشتر داستان و تاثیر آن بر خواننده مفید خواهد بود. ژرار ژنت در نظریه روایت شناسی اش در بررسی عنصر زمان در روایت به سه ساحت نظم، تداوم و بسامد معتقد است. نظم عبارت است از توالی منظم رویدادها در داستان به همان ترتیبی که اتفاق افتاده اند. حال اگر این نظم در بیان رویدادها به هر دلیل به هم بخورد با مقوله زمان پریشی مواجه خواهیم شد. زمان پریشی به دو نوع بازگشت به عقب و پرش به آینده تقسیم می شود. قصه «بردار کردن حسنک وزیر» یکی از زیباترین بخش های تاریخ بیهقی است. یکی از دلایل جذابیت این قصه نوع روایتگری بیهقی است. در این جستار برآنیم زمان پریشی، که یکی از شگردهای روایتگری است را در این قصه به شیوه توصیفی- تحلیلی بررسی کنیم و ببینیم نویسنده به چه میزان و چرا از زمان پریشی استفاده کرده و کدام نوع آن بیشتر مورد توجه او قرار گرفته است. در این قصه در تعداد ۱۴ مورد از زمان پریشی استفاده شده است. از جمله اهداف راوی در استفاده از زمان پریشی به معرفی شخصیت ها، سندیت بخشیدن به روایت، مجاب کردن خواننده در پذیرش حرفهایش، عدم دخالت مستقیم در داستان و ارائه اطلاعات داستانی به خواننده می توان اشاره کرد.

Keywords:

ابوالفضل بیهقی , بردار کردن حسنک وزیر , زمان پریشی , گذشته نگری , آینده نگری