ارزیابی عوامل موثر درمکانیسم پیدایش جریانات واریزه ای برکاهش عمر مفید سازه های هیدرولیکی با استفاده از GIS (مطالعه موردی درحوضه های شمال شرق دریاچه ارومیه طرح آبخوانداری تسوج)

جریانات واریزه ای یکی از مهم ترین فرایند های دامنه ای در جابجایی مواد به شمار می آید که موجب شکل زایی و افزایش بار رسوبی رودخانه ها میشود. درحدود ۹۰ درصد از مساحت پیکره ارتفاعات حوضه شمال آبخوانداری تسوج از سازندهای رسوبی تشکیل شده است. عملکرد شدید نیروهای تکتونیکی به ویژه در سازندهای مقاوم و غیر مقاوم با ایجاد تراکم گسلی بالا ((km/km(۲)؛۲/۲ به همراه حاکمیت سیستم فرسایش پریگلاسیر، به ویژه در ارتفاعات ۱۷۰۰ متری به بالا باعث شده تا با تخریب فیزیکی سنگ ها و پسروی پرتگاه ها، جریان های واریزه ای مجزا و ممتد بسیار تیپیک در سطح وسیعی در منطقه شکل بگیرند و برای مطالعه جهت اهداف طرح از نرم افزار های Arc GIS و داده های سنجش از راه دور و به منظور شناخت روابط بین خصوصیات مختلف مورفومتری آنها از تحلیل های آماری در محیط نرم افزاری SPSS استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهند که ناپایداری های غالب منطقه عمدتا از نوع واریزه های دامنه ه ای (Debris slide) و وایزه های دره ای (Debris flow) هستند و دینامیک آنها نیز عمدتا منشاء طبیعی داشته که در این میان شیب و لیتولوژی، نوع زمین ساخت به همراه عامل ارتفاع از جمله مهم ترین پارامترهای تاثیر گذار آنها به حساب می آیند. نتایج تحلیل های کمی نشان داد که همبستگی بالا و معنی دار با ضریب اطمینان مناسب بین پارامترهای مختلف واریزه ها وجود داشته وبه تبع آن کاهش عمر مفید سازه ها و مختل شدن سیستم استحصال و هدایت بهینه سیلاب توسط ابنیه احداث شده در آبخوان تسوج منجر شده است. در نهایت مهم ترین پیشنهادات حاصل از این مطالعه درجهت کاهش خطرات ناپایداری دامنه ای بر عمر مفید و عملکرد سازه های هیدرولیکی در منطقه مطالعاتی عبارتند از: اجرای عملیات مناسب آبخیزدای عملیات مکانیکی و بیولوژیکی در بالادست حوضه می باشد.

Keywords:

ناپایداری دامنه ای , آبخوانداری تسوج , نرم افزاری Arc GIS , جریات واریزه ای , سازه های هیدرولیکی