ایران و اژدهای ضد هژمون مقایسه گفتمان های حاکم بر سیاست خارجی ایران و چین در آسیای مرکزی

سقوط اتحاد جماهیر شوروی در اواخر سال ۱۹۹۱ برای ایران در آسیای مرکزی، یک اتفاق فرخنده تلقی شد. پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سپس تداوم تنش بین ایران و مجموعه کشورهای غربی موجب شد تا جمهوری اسلامی ایران به ویژه پس از پایان جنگ با عراق و فروپاشی نظام دوقطبی، تلاش های متعددی را برای گسترش روابط راهبردی با قدرت های نوظهور جهان پیگیری کند. . بر پایه چنین مفروضی، پرسش این نوشتار این است: گفتمان حاکم بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین، در آسیای مرکزی چیست؟ کشور ثالث به ویژه آمریکا چه نقشی در واگرای و همگرایی جمهوری اسلامی ایران و چین دارند. در پاسخ به پرسش پژوهش، این فرضیه مطرح است: ایران در سیاست خارجی خود بیشتر به دنبال حفظ تمامیت ارضی کشور، حراست و صیانت از نظام سیاسی است؛ و چین، با چشم انداز خیزش اژدهای ضد هژمون شانگ های، دنبال منافع مالی و اقتصادی است.چین یکی از کشورهای برتری است که با افزایش قدرت اقتصادی خود توانسته استمنزلت خاصی کسب کند؛ و رقابت تنگاتنگی با ایران در آسیای مرکزی دارد. اصول سیاست خارجی چین بر اساس پنج اصل کلی مبتنی بر همزیستی مسالمت آمیز قرارگرفته است: احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها، عدم تجاوز، عدم دخالت در امور داخلی، برابری و منافع متقابل و همزیستی مسالمت آمیز؛ و گفتمان های حاکم بر سیاست خارجی ایران از آغاز تاکنون نیز دو ابر گفتمان ملی گرایی لیبرال و اسلامی گرایی بوده است. در مقام مقایسه، اصول سیاست خارجی چین، توزیع نسبی قدرت در آسیای مرکزی بوده است و ایران نیز در تلاش برای حذف ایدئولوژی اسلام گرا بوده است. روش انجام این پژوهش، گفتمانی بوده و داده های آن از طریق مطالعات کتابخانه ای-اسنادی گردآوری و در چارچوب نظریه گفتمانی لاکلا و موف بررسی و تحلیل شده اند

Keywords:

سیاست خارجی ایران-چین-آسیای مرکزی , اسلامی گرایی , اژدهای ضد هژمون