تشخص صور خیال در جهان شعری حسین منزوی

در این مقاله به بررسی و تعیین اثرگذاری و تشخص عناصر خیال در شعر منزوی پرداخته ایم. شعر منزوی در کنار موسیقی، عاطفه و درونمایه سرشاری که دارد، از نظر صور خیال نیز غنی است. او شاعری است که توانست با حفظ فرم و شکل سنتی شعر، مضمون آفرینی کند. اهمیت شعر او، استفاده خاص و هوشمندانه و خلاق او از صورخیال و ایجاد کارکردهای بلاغی برای این تصاویر است. درواقع هر تصویر شعری او برای جلب نظر مخاطب، با بهره مندی از بلاغت زبانی شاعر، عواطف و تخیل مخاطب را تحریک میکند و در کنار آن، شکل و فرم شعر نیز نه تنها مانعی دربرابر فرایند خوانش نیست بلکه عمل خوانش را تبدیل به فعالیتی هنرشناختی از منظر خواننده میکند. در این مقال، به گونه ای کاملا سنتی و با نگاهی کلنگر، شعر منزوی را به طور کامل مورد مداقه قرار دادیم و نتیجه آن است که اصلی ترین رخداد شعری در شعر منزوی تصرف در تشبیه و سپس استعاره است. آنچه در شعر منزوی اصلی ترین عنصر است ابداع او در وجه شبه های شعری است. استعاره در جایگاه نحوی ندا اهمیت خاصی در شعر منزوی مییابد و استعاراتی کنایی را میسازد. مجاز تشخص خاصی به شعر او نمیدهد و صرفا در حد و اندازه عنصری شعری باقی میماند. او از کنایه های موجود در زبان عادی استفاده میکند. نماد در شعر او بسامد زیادی دارد و عاطفه و حس شاعرانه را به مخاطب منتقل میکند. تقابل معنایی واژگان در میان انواع تضاد در شعر او تشخص دارد. همچنین تلمیح در شعر او محتوای شعر او را غنی کرده و باعث ایجاد تحرک و پویایی در شعر او شده است. سایر آرایه های زبانی هم اگرچه در شعر او کاربرد دارند ولی دلیل تشخص در شعر او نمیشود و بسامد آنها رفتار و معنی مشخصی را از نظر بیانی و بلاغی نمیرساند.

Keywords:

حسین منزوی , شعر معاصر , صورخیال , بلاغت , تشبیه , استعاره , کنایه , مجاز