طراحی برنامه پایش و ارزیابی عملکرد به منظورکنترل و کاهش آلودگی رودخانه هراز

هدف از پایش کیفی آب به دست آوردن اطلاعات کمی‌ از تغییرات زمانی و مکانی متغیرهای کیفی و خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی منابع آب می‌باشد. هدف از این تحقیق تعیین و ارزیابی مکان بهینه ایستگاهها و تواتر زمانی نمونه‌برداری با استفاده از روشهایی نظیر مدل زمین‌آماری کریجینگ و همچنین تکنیک تحلیل چند متغیره نظیر تحلیل سلسله مراتبی برای رودخانه هراز ، با توجه به ابزارها و مدلهای ریاضی بوده است. ابتدا با استفاده از روش زمین آماری کریجینگ با توجه به نتایج نمونه‌برداریهای انجام شده، واریانس تخمین کیفیت آب در نقاط مختلف رودخانه محاسبه شده و موقعیت نقاط موجود و ایستگاههای انتخاب شده مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. سپس با توجه به نقشه کاربری اراضی و معیارهای انتخاب ایستگاه نظیر موقعیت نسبت به منابع آلاینده، نقاط برداشت و نظایر آن از روش تحلیل چند متغیره با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice ایستگاههای موجود مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار می‌گیرد. در مرحله بعدی با توجه به نتایج به دست آمده موقعیت ایستگاههای موجود اصلاح و یا در صورت اضافی بودن حذف می‌شود. از نتایج نمونه‌برداری که در چهار نوبت انجام شده پارامترهای شاخص مهم جهت اندازه‌گیری در برنامه پایش معرفی می‌گردند و نهایتا با محاسبه مشخصه‌های آماری تواتر مورد نیاز برای نمونه‌برداری پارامترهای مختلف به‌دست می‌آید. بر طبق تحلیل صورت گرفته 14 ایستگاه جهت انجام برنامه پایش رودخانه هراز در نظر گفته شده است. پارامترهای نمونه‌برداری بر مبنای نتایج اندازه‌گیری‌ها در 4 دوره انتخاب شده و سعی گردیده تا تنها پارامترهای شاخص که مقادیر آنها در برخی موارد از حد استاندارد تخطی داشته در فهرست نمونه‌برداری گنجانده شوند. برای تعیین تواتر نمونه‌برداری واریانس تغییرات غلظت چند پارامتر شاخص بررسی شد و نهایتا با لحاظ توصیه‌های استانداردها و دستورالعملها تواتر نمونه‌برداری عموما به صورت ماهانه در نظر گرفته شد. جهت تداوم برنامه پایش و دخالت فعال سازمانها و دستگاههای درگیر در برنامه پایش رودخانه تشکیل کمیته حفاظت از رودخانه هراز پیشنهاد گردیده است که اعضای اصلی پیشنهادی کمیته حفاظت از رودخانه هراز شامل اداره حفاظت محیط زیست استان مازندران، استانداری، سازمان آب منطقه‌ای مازندران، شرکت آب و فاضلاب استان، اداره کل جهاد کشاورزی استان، اداره صنایع و معادن استان، اداره بهداشت و درمان استان می باشند و وظایف این کمیته شامل هماهنگی با سازمانهای مختلف جهت تدوین سیاستهای راهبردی در کنترل و پایش آلودگی رودخانه، هماهنگی، سیاستگذاری و تدوین قوانین برای محدودسازی تخلیه از صنایع و زمینهای کشاورزی و نواحی شهری و روستایی با توجه به استانداردهای سازمان محیط زیست در تخلیه پساب و پایش پروژه‌های توسعه و اثرات آنها بر کیفیت آب و محیط زیست رودخانه می‌باشد. در انتهای تحقیق پارامترهای نمونه‌برداری در سیستم online تعیین شده و ابزار و لوازم مورد نیاز در این کار نیز مشخص شده است.