احمد جام و هنر سخن آرایی

یکی از مواردی که تاکنون پژوهش درخور و مستقلی در باب آن صورت نگرفته است،ویژگی های سبک شناسانه آثار منثور احمدجام و جنبه های متنوع هنر وی در آراستنسخن است. به گواهی شش اثر منثور و چاپ شده شیخ جام، وی یکی از خوش تقریرترینو موفق ترین نویسندگان ادب صوفیه محسوب می شود که با اسلوبی ویژه در نثر دلاویزخویش، مسائل شریعت و طریقت را با قرآن کریم و حدیث شریف نبوی می آمیزد و بدینوسیله نثر آثار خویش را به ویژگی هایی چون جذابیت، سادگی و روانی می آراید. انسجامو استحکام ترکیبات و عبارات، سهولت و سلامت ترکیبات، فصاحت الفاظ، وفور ترکیباتنغز و آهنگین، جمله های کوتاه، ساده و روان، واژگان و ترکیبات اصیل و سره، ترجمه هایسلیس و روان، سجع و موازنه، جناس، ضرب المثل ها و کنایات، تشبیه و تمثیل، نزدیکیبه زبان تخاطب و محاوره، اسلوب حکایت پردازی، خلاقیت در توصیف، شیوه تداعیمعانی و عدم استعمال لغات مهجور و دور از ذهن، تنها بخشی از جلوه های سخن آراییشیخ جام است که در آثار وی مکرر به چشم می خورد. چنین ویژگی هایی در کنارمزایای عرفانی، تعلیمی، فرهنگی و اجتماعی آثار وی، لزوم مطالعه بیش از پیش این آثاررا از سوی سبک شناسان و عرفان پژوهان می طلبد و آثار وی را در زنجیره تکامل واستمرار نثر عرفانی- ادبی، قرار می دهد. در این نوشته، پس از مقدماتی درباره نثر فارسیدر قرن های پنجم و ششم و نثر عرفانی در این دو قرن، به بررسی ویژگی هایسبک شناسانه ای چون: ترجمه های سره و هنری، تشبیه و تمثیل می پردازیم.

Keywords:

احمدجام , نثر عرفانی , ترجمه های سره , تشبیه , تمثیل