«السلام علیک ایها النبا العظیم و الخطب الجسیم و الذکر الحکیم و الصراط المستقیم»

رسول خدا (ص) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «وکیف تکفرون وانتم تتلی علیکم آیات الله وفیکم رسوله ومن یعتصم بالله فقد هدی الی صراط مستقیم» (آل عمران: ۱۰۱) می‌فرماید: ای علی (ع)! همانا تو وارث علم من هستی و اختلافات را بعد از من برای امت من بیان می‌کنی، هرکسی از تو متابعت کند و راه تو را در پیش گیرد به صراط مستقیم هدایت می‌شود حال آنکه ما ریسمان محکم خداوند هستیم که هرکس به آن تمسک جوید به صراط مستقیم هدایت یافته است. امام صادق (ع) در تفسیر آیات شریفه‌ی «یا ایها الناس قد جاءکم برهان من ربکم وانزلنا الیکم نورا مبینا فاما الذین آمنوا بالله واعتصموا به فسیدخلهم فی رحمه منه وفضل ویهدیهم الیه صراطا مستقیما» (نساء: ۱۷۵- ۱۷۴) می‌فرماید: منظور از برهان رسول خدا (ص) و منظور از نور و صراط مستقیم علی (ع) می‌باشد. رسول خدا (ص) در تفسیر آیات شریفه‌ی «یا اهل الکتاب قد جاءکم رسولنا یبین لکم کثیرا مما کنتم تخفون من الکتاب ویعفو عن کثیر قد جاءکم من الله نور وکتاب مبین یهدی به الله من اتبع رضوانه سبل السلام ویخرجهم من الظلمات الی النور باذنه ویهدیهم الی صراط مستقیم» (مائده: ۱۶- ۱۵) می‌فرماید: منظور از «قد جاءکم من الله نور وکتاب مبین» یعنی بالنور امیرالمومنین والائمه (ع). امام محمد باقر (ع) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «وان هذا صراطی مستقیما فاتبعوه ولا تتبعوا السبل فتفرق بکم عن سبیله ذلکم وصاکم به لعلکم تتقون» (انعام: ۱۵۳) می‌فرماید: منظور از «وان هذا صراطی مستقیما فاتبعوه» علی ابن ‌ابی ‌طالب (ع) و ائمه (ع) از فرزندان فاطمه زهرا (س) هستند که «صراط الله» می باشند. امام سجاد (ع) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «والله یدعو الی دار السلام ویهدی من یشاء الی صراط مستقیم» (یونس: ۲۵) می‌فرماید: منظور از «والله یدعو الی دار السلام» یعنی خداوند به سوی بهشت می‌خواند و مقصود از «یهدی من یشاء الی صراط مستقیم» ولایت علی‌ ابن ‌ابی ‌طالب (ع) است. امام محمد باقر (ع) در تفسیر آیات شریفه‌ی «ضرب الله مثلا عبدا مملوکا لا یقدر علی شیء ومن رزقناه منا رزقا حسنا فهو ینفق منه سرا وجهرا هل یستوون الحمد لله بل اکثرهم لا یعلمون وضرب الله مثلا رجلین احدهما ابکم لا یقدر علی شیء وهو کل علی مولاه اینما یوجهه لا یات بخیر هل یستوی هو ومن یامر بالعدل وهو علی صراط مستقیم» (نحل: ۷۶ - ۷۵) می‌فرماید: منظور از «من یامر بالعدل وهو علی صراط مستقیم» علی ابن ابی ‌طالب (ع) است که به عدل امر می‌کند و بر صراط مستقیم است. امام محمد باقر (ع) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «وکذلک اوحینا الیک روحا من امرنا ما کنت تدری ما الکتاب ولا الایمان ولکن جعلناه نورا نهدی به من نشاء من عبادنا وانک لتهدی الی صراط مستقیم» (شوری: ۵۲) می‌فرماید: منظور از «و انک لتهدی الی‌ صراط مستقیم» یعنی تو به ولایت علی (ع) امر و دعوت می‌کنی و علی (ع) همان صراط مستقیم است. امام محمد باقر (ع) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «صراط الله الذی له ما فی السماوات وما فی الارض الا الی الله تصیر الامور» (شوری: ۵۳) می‌فرماید: در عبارت «صراط الله الذی له ما فی السماوات وما فی الارض» منظور از «صراط الله»، علی (ع) است که خداوند متعال او را خزانه‌دار آنچه در آسمان‌ها و زمین است قرار داده و او را امین خویش نموده است «الا الی الله تصیر الامور». امام محمد باقر (ع) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «فاستمسک بالذی اوحی الیک انک علی‌ صراط مستقیم»‌ (زخرف: ۴۳) می‌فرماید: یعنی تو بر ولایت علی (ع) هستی و علی (ع) همان صراط مستقیم است. امام موسی کاظم (ع) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «افمن یمشی مکبا علی وجهه اهدی امن یمشی سویا علی صراط مستقیم» (ملک: ۲۲) می‌فرماید: منظور از صراط مستقیم امیرالمومنین (ع) است. امام صادق (ع) در تفسیر آیات شریفه‌ی «ان هو الا ذکر للعالمین لمن شاء منکم ان یستقیم وما تشاءون الا ان یشاء الله رب العالمین» (تکویر: ۲۹ - ۲۸ - ۲۷) می‌فرماید: «لمن شاء منکم ان یستقیم» در پیروی و اطاعت از علی (ع) و امامان (ع) بعد از وی محقق می‌گردد. پیرامون تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «حتی اذا راوا ما یوعدون فسیعلمون من اضعف ناصرا واقل عددا» (جن: ۲۴) آمده است: این وعده‌ی دیدار قائم (عج) و امیرالمومنین (ع) در رجعت می‌باشد حال آنکه در آیات شریفه‌ی «عالم الغیب فلا یظهر علی غیبه احدا الا من ارتضی من رسول فانه یسلک من بین یدیه ومن خلفه رصدا» (جن: ۲۷ - ۲۶) خدا به پیامبر (ص) اخبار وقایع قبل و پس از او که مربوط به قائم (عج) و رجعت و قیامت است را خبر می‌دهد. امام صادق (ع) می‌فرماید: در زیارت نامه های مولایمان امیرالمومنین (ع) چنین آمده است: « السلام علیک ایها النبا العظیم والخطب الجسیم والذکر الحکیم والصراط المستقیم » حال آنکه مفهوم « النبا العظیم » در آیات شریفه‌ی «قل هو نبا عظیم انتم عنه معرضون» (ص: ۶۸ - ۶۷) و « عم یتساءلون عن النبا العظیم » (نبا: ۲ - ۱) مورد ملاحظه قرار گرفته است. امام محمد باقر (ع) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «قل ما اسالکم علیه من اجر وما انا من المتکلفین» (ص: ۸۶) می‌فرماید: منظور از آن امیرالمومنین (ع) است. ایشان همچنین در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی «ولتعلمن نباه بعد حین» (ص: ۸۸) می‌فرماید: مقصود از آن خروج حضرت قائم (عج) است. امام محمد باقر (ع) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی « ولقد آتیناک سبعا من المثانی والقرآن العظیم » (حجر: ۸۷) می‌فرماید: منظور از « والقرآن العظیم » قائم آل محمد (عج) می‌باشد. قال امیر المومنین علیه السلام: «انا خاتم الوصیین و انا الصراط المستقیم و انا النبا العظیم الذی هم فیه مختلفون و انا الذی حملت نوحا فی السفینه بامر ربی و انا الذی اخرجت یونس من بطن الحوت باذن ربی انا الذی جاوزت بموسی بن عمران البحر بامر ربی و انا الذی اخرجت ابراهیم من النار باذن ربی و انا الذی اجریت انهارها و فجرت عیونها و غرست اشجارها باذن ربی و انا عذاب یوم الظله و انا المنادی من مکان قریب قد سمعه الثقلان الجن و الانس و فهمه قوم انی لاسمع کل قوم الجبارین و المنافقین بلغاتهم و انا الخضر عالم موسی و انا معلم سلیمان بن داود و انا ذو القرنین و انا قدره الله عز و جل...».

Keywords:

النبا العظیم , نبا عظیم , والخطب الجسیم , والذکر الحکیم , والقرآن العظیم , والصراط المستقیم , الصراط المستقیم , خاتم الوصیین , حملت نوحا , فی السفینه , بامر ربی , باذن ربی , اخرجت یونس , من بطن الحوت , جاوزت , بموسی بن عمران , البحر , اخرجت ابراهیم , من النار , الخضر عالم موسی , معلم , سلیمان بن داود , ذو القرنین , عذاب یوم الظله , المنادی , من مکان قریب , قدره الله