عوامل اجتماعی مؤثر بر مفهوم خود و سبکهای هویت؛ مقایسه دختران دانش آموزان ایرانی و افغانی

یکی از مهم ترین موضوعاتی که امروزه پیرامون هویت بحث میشود مسئله بحران هویت می باشد، این امر با توجه به شرایط تاریخی و جغرافیایی حاصل می شود که میان فرهنگ، سنت ها و باورهای جامعه مبدا با جامعه مقصد تفاوت باشد از این رو در رابطه با جامعه ایران می توان چگونگی برخورد مردم و خصوصا زنان را از مرحله سنتی به مرحله مدرن و ورود مهاجران افغانی و چگونگی دچار این مهاجران افغانی به بحران هویتی را شرح داد. از انجایی که داشتن یک حس منسجم و محکم از هویت پیش نیاز رشد بهینه شخصی در طول زندگی است و عدم تشکیل چنین حسی می تواند زمینه ساز آسیبهای روانی – اجتماعی باشد، در چنین زمانی که افراد دچار دوگانگی به لحاظ ارزش ها، هنجارها و سنت ها شده اند و اقدام به شکل دهی خود و هویت نوین می کنند، می خواهیم بدانیم که طی فرایند هویت سازی چند سبک هویت میان کنشگران خودی و غیر خودی حاصل می- شود و در این رابطه آیا میان متغیرهایی مانند مفهوم خود، باورهای مذهبی و تحصیلات پدر و مادر با سبک های هویت ارتباط مستقیمی وجود دارد یا خیر؟همچنین این امر در رابطه با متغیرهای دیگری مانند مفهوم خود(خود تحصیلی و خود غیر تحصیلی) چگونه است؟ از این رو در این پژوهش به منظور دست یابی به اهداف ذیل، از سه پرسشنامه مقیاس باورهای مذهبی، پرسشنامه توصیف خودو پرسشنامه سبک های هویت استفاده شد، جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر 15 تا 17 ساله مناطق 22 گانه تهران ( برای دانش آموزان ایرانی) و کلیه دانش آموزان دختر 15 تا 17 ساله مدارس خودگردان افغانی دراستان تهران می باشد و حجم نمونه بر اساس روش کوکران برای گروه ایرانی 360 و در مورد گروه افغانی تعداد 200 پرسشنامه می باشد.پرسشنامه ها پس از تعیین اعتبار بین افراد توزیع گردیدند.از جمله یافته های این پژوهش می توان به همبستگی بین متغیرهای مفهوم خود کلی وسبک هنجاری، r=0،551 و مفهوم خود کلی و سبک اطلاعاتی، r=0،530 اشاره نمود،. این امر نشان می دهد که نوجوانان دختر ایرانی با مفهوم خود مثبت تر به سبک هنجاری و سپس اطلاعاتی متمایل هستند. در بین متغیرهای پژوهش مفهوم خود تحصیلی r=0،497 مفهوم خود غیر تحصیلی r=0،365 و باور مذهبی r= 0.407) با سبک اطلاعاتی همبستگی دارند. به همین ترتیب، مفهوم خود تحصیلی r=0،421 مفهوم خود غیر تحصیلی r=0،498 و باور مذهبی r=0،371 با سبک هنجاری نیز همبستگی دارند. در گروه افغانی بررسی ضرایب همبستگی نشان می دهد که بالاترین میزان رابطه بین متغیر مفهوم خود کلی و سبک هنجاری با r=0،545 و سپس بین مفهوم خود غیر تحصیلی با سبک هنجاری r=0،468 دیده می شود به این معنا که نوجوان افغانی با شناخت خود و توانایی ها و قابلیتهایش به پردازش هنجاری اطلاعات مربوط به هویت می پردازند. . همچنین سبک اطلاعاتی با مفهوم خود تحصیلی r=0،394 با مفهوم خود غیر تحصیلی r=0،276 و با خود کلی r=0،413 همبستگی مثبت و معنادار دارد.سبک مغشوش در گروه ایرانی با مفهوم خود تحصیلی r=-0،114 همبستگی منفی دارد این امر نشان دهنده اهمیت عامل تحصیلات در هویت یابی دختران ایرانی است که با توجه به آمار پذیرش دانشگاهها و افزایش اهمیت تحصیل دختران در سالهای اخیر قابل توجیه است. این متغیر در گروه افغانی با هیچ یک از متغیرهای پژوهش رابطه همبستگی را نشان نداده است.

Keywords:

سبک های هویت , باورهای مذهبی , خود تحصیلی , خود غیر تحصیلی , سبک هنجاری , سبک اطلاعاتی , سبک مغشوش