اثرات شرایط محیطی کواترنر پایانی بر شکل گیری فرهنگ اعتقادی جوامع باستانی زاگرسنشین بر اساس روایت های زمین اسطوره ای

فرهنگ در عصر باستان را می توان نحوه معیشت و چگونگی تعامل موجود انسانی با مکان زیست و ویژگیهای محیطی و جغرافیایی آن از جمله عوامل تحدید کننده زیست انسانی از قبیل مخاطرات محیطی تعریف نمود. برآیند این تعامل و نحوه زیستن در روایت های شفاهی که امروزه افسانه یا اسطوره خوانده می شود قابل جستجو هستند که عمده این روایت ها در ارتباط با زمین و عوارض و مخاطرات حاکم بر مکان زیست جوامع انسانی بوده است . بر این اساس، مهمترین عامل تحدیدکننده زندگی ، بیشترین توجهات را به خود جذب نموده و عامل بازدارنده این مولفه مورد پرستش و تحسین قرار می گرفته است . مطالعات نشان داده است که قلمرو زاگرس در طول کواترنر پایانی دوره های خشک و سرد را البته به شکل متناوب پشت سر گذاشته است و هر یک از این دورهها و شرایط حاکم بر آنها به صورت جدی جوامع انسانی مستقر در این قلمروها را تحت تاثیر قرار داده است . بر این اساس، در دوره های سرد، خدای مهر (خورشید یا میترا) مورد تحسین و پرستش واقع می شده است و در دورههای خشک ، آناهیتا مورد توجه و پرستش جوامع مستقر در زاگرس قرار می گرفته است . از این رو، جوامع باستانی برای آنها سجده نموده و قربانی می نمودند. تجلی این پرستش گری را می توان در روایت های اسطورهای بازمانده از جوامع پیشاتاریخی این قلمرو از سرزمین ایران از قبیل اسطوره مهراب کوه، اسطوره دره بابا عباس، اسطوره غار بت خانه و اسطورههای مرتبط با بردگوری ها و همچنین ، اسطورههای روایت شده در ارتباط با معابد و مکانهای مقدس دخترانه از جمله کوه چهل دخترون جست . هدف این پژوهش ، تحلیل زمین اسطوره شناسی چند روایت فولکلور مرتبط با زمین در بخشهای مختلف زاگرس برای درک پرستش مردمان پیشا تاریخی و بنیانهای طبیعی آن است .

Keywords:

زاگرس , فرهنگ , پرستش , عصر باستان , زمین اسطوره شناسی