مرکب و اهمیت آن در رساله های خوشنویسی و نگارش نسخه های خطی

مرکب یکی از عوامل اصلی و موثر در شکل گیری نسخه های خطی است که بدون آن تصوری در مورد نسخه های خطی موجود نیست. در بسیاری از رساله های خوشنویسی به مرکب، دستورالعمل های ساخت و مواد لازم جهت تهیه آن اشارهش ده است. انواع مرکب مورد استفاده در خوشنویسی، تنوع موضوعات به کار رفته در رساله های خوشنویسی، دستورالعمل ها و چگونگی ساخت مرکب و مواد مورد نیاز آن از سوالات مهم در این پژوهش است. هدف پژوهش حاضر بررسی مرکب خوشنویسی، پیشینه و انواع آن و همچنین بررسی محتوای رساله های خوشنویسی و جایگاه مرکب و دستورالعمل های ساخت و کاربرد آن در این رساله ها هست. این پژوهش بر اساس اطلاعات حاصل از متون ارائه شده در رساله های خوشنویسی، مطالعات کتابخانه ای، میدانی و بررسی پژوهش های صورت گرفته در رساله های خوشنویسی و دستورالعمل های ساخت مرکب صورت گرفته است. مرکب و دستورالعمل های ساخت آن بخش مهمی از محتوای رساله های خوشنویسی هست و در بسیاری از رساله های خوشنویسی از آن سخن به میان آمده است. مرکب دوده و مرکب مازویی دو نمونه رایج مرکب در قرون گذشته بوده اند و علاوه بر آن مرکب مختلط که ترکیبی از مرکب مازویی و کربنی بوده نیز کاربرد داشته است. در رساله های بسیاری از زاج، صمغ عربی، مازو و دوده به عنوان مواد اصلی ساخت مرکب ها نام برده شده است. این نحوه ساخت با تفاوت هایی در مقادیر آنها، به دفعات در رسالات ذکر شده است که تفاوت هایی هم در نوع کاربرد آنها است. به عنوان مثال فقط مناسب کاغذ، مناسب کاغذ و پوست، مناسب پوست و یا مناسب برای استفاده روی لوحه های سنگی می باشند. اطلاع از میزان صحیح مواد تشکیل دهنده مرکب، نقش مهمی در کیفیت آن و به تبع آن در زیبایی خطوط نگارش یافته و حفظ آثار خلق شده دارد.

Keywords:

مرکب , خوشنویسی , رساله های خوشنویسی , نسخه خطی