مفهوم سازی و ارزیابی سلامت آبخیز آسیاب رود شهرستان چالوس

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: پژوهش حاضر باهدف مفهوم سازی و ارزیابی وضعیت سلامت آبخیز آسیاب رود واقع در شهرستان چالوس، استان مازندران انجام شد. مواد و روش ها: ابتدا اطلاعات پایه منطقه ای شامل داده های اقلیمی، هیدرولوژی، فرسایش و رسوب، اقتصادی و اجتماعی از گزارش های پیشین جمع آوری و تحلیل شد. هم چنین چندین بازدید صحرایی در راستای ارزیابی عمومی از وضعیت بوم شناختی، اقتصادی و اجتماعی منطقه و تکمیل اطلاعات از حوزه آبخیز موردمطالعه به عمل آمد. سپس مفهوم سازی چارچوب عملکردی سلامت آبخیز بر اساس رویکرد مفهومی فشار، حالت، پاسخ در مقیاس زیرآبخیزهای مطالعاتی صورت گرفت. در این راستا، ابتدا شاخص فشار، از طریق تحلیل نیروهای محرکه فعالیت های انسانی و تغییرات آب وهوایی بر آبخیز موردمطالعه بررسی شد. سپس وضعیت موجود محیط طبیعی و عملکرد آبخیز به فشارهای وارده در قالب شاخص وضعیت مورد تحلیل قرار گرفت. هم چنین شاخص پاسخ آبخیز آسیاب رود برای بیان درجه ای از پاسخ جامعه و یا برآیندهای مختلف آبخیز به تغییرات تحمیل شده به سامانه آبخیز محاسبه شد. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که شاخص سلامت کل آبخیز آسیاب رود با مشارکت نسبی شاخص های فشار، حالت و پاسخ به‎ترتیب ۱۸، ۳۹ و ۴۳ درصد برابر ۰/۰۵ و طبعا وضعیت متوسط بود و حدود ۸۳ درصد آبخیز در طبقه متوسط سلامت قرار گرفت. نتیجه گیری: به رغم قرارگیری وضعیت سلامت آبخیز آسیاب رود در شرایط متوسط، در صورت عدم اتخاذ سیاست های مناسب مدیریتی، امکان افت وضعیت سلامت آبخیز مزبور و طبیعتا رخداد پاسخ های نامطلوب دور از انتظار نیست.

Keywords:

Integrated watershed management , Quantitative strategic planning , Watershedhealth analysis , Watershed sustainability , برنامه ریزی راهبردی کمی , پایداری آبخیز , تحلیل سلامت آبخیز , مدیریت جامع آبخیز