بررسی ماهیت حقوقی رحم اجاره ای در فقه و حقوق ایران

امروزه، برای درمان ناباروری با توجه به علت ایجاد آن از روش های درمانی جدیدی استفاده می شود. این تکنیک ها که تحت عنوان «تکنیک های کمکی تولید مثل» شناخته می شوند، بسیار متنوع بوده و به موازات بهره گیری از این روش ها در علوم تجربی، مسائل پیچیده و جدیدی در رشته های علوم انسانی مانند روان شناسی، جامعه شناسی، فقه و حقوق مطرح شده است؛ به گونه ای که این ضرورت را به وجود آورده است تا از ابعاد مختلف پزشکی، مذهبی، زیست شناختی، اخلاقی، فلسفی و حقوقی مورد بحث و بررسی واقع شوند. از جمله این روش ها، اجاره رحم یا استفاده از رحم جایگزین است. استفاده از رحم جایگزین به زمان های بسیار دور بر می گردد. قدیمی ترین متونی که در آن از مادرجانشین یاد شده، کتاب مقدس انجیل است که در آن آمده است، ساره به علت ناباروری به همسرش حضرت ابراهیم (ع) پیشنهاد نمود که این مشکل را از طریق کنیزش هاجر حل نماید (Brinsden,۲۰۰۳,p.۴۸۳). تا قبل از ابداع روش های نوین کمک باروری، جایگزینی رحمی به روش «جایگزینی نسبی» و به طور غیر رسمی در کشورهای مختلف مطرح بوده است؛ به طوری که در سال ۱۹۷۷ اولین قرارداد رحم جایگزین به شیوه جایگزین نسبی که در آن از تخمک مادر جانشین و اسپرم پدر متقاضی در تکون طفل استفاده شده بود، تدوین گشت. تحول ناشی از تولد نخستین نوزاد آزمایشگاهی در سال ۱۹۷۸ موجب گردید تا اولین مورد «روش جایگزینی کامل» با استفاده از اسپرم و تخمک زوجین نابارور در سال ۱۹۸۵ میلادی صورت پذیرد (Goldfarb,۲۰۰۰,p.۱۰۷۵). در این روش، جنین حاصل از تخمک و اسپرم زوجین نابارور پس از تلقیح در محیط آزمایشگاه به رحم مادر جانشین که هیچ گونه ارتباط ژنتیکی و بیولوژیکی با جنین ندارد، منتقل می شود (همان). پیشرفت های پزشکی در زمینه درمان ناباروری، قانونگذار ایران را بر آن داشت تا قانون « نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور» را در سال ۱۳۸۲ تصویب نماید. متاسفانه، قانون مذکور تنها حالت خاصی از درمان ناباروری را پیش بینی کرده و حالت های دیگر آن به ویژه بهره مندی از رحم جایگزین برای پرورش جنین دیگری را از قلم انداخته است؛ لذا، ملاحظه می شود نظام حقوقی ایران در این زمینه از نظر وضع قوانین و مقرراتی که بتواند پاسخگوی مشکلات و تنظیم کننده روابط پیچیده حاصل از روش استفاده از رحم جایگزین باشد، تلاش چشمگیری به عمل نیاورده است.روش تحقیق کتابخانه ای می باشد

Keywords:

حقوق , رحم , اجاره ای , فقه و حقوق