بررسی مقایسه ای مراتب هستی شناختی در اوپانیشادها و فصوص الحکم

هستی شناسی عرفانی در فصوص الحکم و اوپانیشادها سرشار از نسبت های مشابه است و مراتب هستی در هردو مکتب، ناظر بر دو مفهوم اساسی است: "وحدت وجود" و " تجلی وجود". به این معنی که وجود یک حقیقت واحد است که دوئیتی در آن راه ندارد و پیدایش موجودات در عالم، حاصل تجلی همان حقیقت واحد می باشد. تجلیات وجود از نظر کمالات وجودی یکسان نیستند و بر این اساس، ظهورات دارای مراتب است که از کامل ترین مرتبه تا نازل ترین مرتبه ادامه دارد و در چهار مرتبه که به عوالم چهارگانه مشهور است، قابل دسته بندی است: ناسوت، ملکوت، جبروت و لاهوت در دیدگاه ابن عربی که معادل "جاگاریتا"، "اسواپنا"، "سوشوپتا" و"توریا" در اوپانیشادهاست. همچنین، کارکرد عشق در عرفان ابن عربی معادل مفهوم مایا در هند و پراکریتی و مایا دربردارنده مضمون اعیان ثابته و عقل اول معادل حقیقت محمدیه است.

Keywords:

مراتب هستی , وحدت وجود , تجلی وجود , اعیان ثابته , پراکریتی , مایا , حقیقت محمدیه , آتمن و برهمن