پهنه بندی خطر سیل رودخانه راپچ در استان سیستان و بلوچستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدل HEC-RAS

با افزایش جمعیت و توسعه ساخت وسازها و استفاده بی شمار از رودخانه ها، خواه یا ناخواه به حریم و بستر آنها تجاوز شده است . از آنجایی که هرگونه دخل و تصرف در رودخانه ها باعث ایجاد اختلال در نظم هیدرولیکی آن خواهد شد، بنابراین این نوع از تجاوزها می تواند رژیم رودخانه را تحت تاثیر قرارداده و باعث بروز خسارت شود. تغییر شیب و عرض و شکل مقطع ناشی از ساخت وساز باعث کاهش ظرفیت جریان و رسوبگذاری رودخانه و چندین برابر خسارت ناشی از سیل می شود. در این تحقیق از مدل هیدرولیکی HEC-RAS و نرم افزار GIS برای تعیین حد بستر و حریم رودخانه در پایین دست رودخانه استفاده شد. به منظور شبیه سازی سیلاب از مدل هیدرولیکی یک بعدی HEC-RAS استفاده شد. همچنین پردازش دادههای ژئومتری در محیط GIS توسط الحاقی HEC-GeoRAS انجام شد. با استفاده از نرم افزار HyfaRan با توزیع لوگ پیرسون تیپ ۳، دبی اوج لحظه ای برای دورههای بازگشت مختلف محاسبه شد. دبی با دوره بازگشت ۲۵ ساله در ایستگاه کاریانی بالادست بازه مورد مطالعه به میزان ۶۳۸۰ متر مکعب بر ثانیه به دست آمد که نشاندهنده وضعیت سیلابی و بحرانی منطقه می باشد. نتایج به دست آمده از مدل نشان داد که عدد فرود در کل بازه مورد شبیه سازی کمتر از ۱ بوده که نشاندهنده جریان زیربحرانی در تمام مسیر رودخانه می باشد. همچنین با توجه به تنگ شدگی بسیار رودخانه در انتهای مسیر سرعت جریان و عمق جریان بیشتر می شود. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده هم زمان از سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار HEC-RAS موجب افزایش سرعت عمل شده و قابلیت بسیار بالایی در شبیه سازی رفتار هیدرولیکی رودخانه ها فراهم می سازد.

Keywords:

حد بستر , رودخانه راپچ , مدلسازی هیدرولیکی , HEC-RAS