موسیقی محلی (فولکلور) بوشهر

موسیقی بوشهر به لحاظ فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی طی دوران گذشته و متاثر از موقعیت بندری استان بوشهر، مجاورت با دریا وجغرافیای خاص و حضور دولت های انگلیس، هند، پرتغال، هلند و حضور سیاه پوستان آفریقایی و نزدیکی به کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس موسیقی چند فرهنگی بوده تا جایی که بیشترین تاثیر از حضور بردگان آفریقایی که برای مبادله و تجارت در بنادر استان بوشهر حضورداشته اند، دیده می شود. بوشهر قدمتی حدود ۵ هزار سال دارد و از مراکز مهم در حکومت های مختلف اعم از عهد عیلامی تا ساسانی، تا دورانمعاصر زندیه و افشاریه و... بوده است. شایان ذکر است مختصات جغرافیایی استان از جنوب تا شمال و شرق تا غرب همه متاثر از اقلیم هایمجاور بوده است و ما در منطقه شاهد موسیقی، لهجه و فرهنگ های متفاوت متاثر از موقعیت جغرافیایی هستیم برای این که موسیقی بوشهریرا بشناسیم، باید زبان محلی بوشهری ها را بشناسیم، چرا که موسیقی محلی هر منطقه ای ارتباط مستقیمی با زبان آن منطقه دارد؛ به طور کلیفرم در موسیقی هر منطقه، ارتباط مستقیم با زبان آن منطقه دارد و به همین دلیل است که در بوشهر، موسیقی هر محله با محله دیگر تغییراتاندکی دارد، چرا که در گویش آنها تفاوت هایی اندک به چشم می خورد و هر چه اختلاف لهجه میان محله ها بیشتر می شود، تفاوت در موسیقیآنها آشکارتر می نماید. این امر باعث پیدایش سبک های مختلف موسیقایی در بوشهر شده است و یا در کلامی منسجم تر جغرافیا در این منطقهفرهنگ ساز بوده است ، مهمترین سازها در موسیقی بوشهر (نی جفتی، نی انبان، دمام، بوق، سنج، ضرب بوشهری، تمپو، دیره و دیره زنگیمی توان نام برد) در موسیقی بوشهر ما شاهد فرم های موسیقی متنوعی هستیم که از ازل تا تا ابد یا از سور تا سوگ را شامل می شود از فرم هایآوازی موسیقی بوشهر (نظیر چاووشی خانی، شروه خوانی، جنگنامه ، مصیبت خوانی و لالایی و سایر) می توان نام برد .بخشی از سازهای بوشهر،سازهای کوبه ای اند که این سازها جزو ابتدایی ترین سازهای بشر محسوب می شوند و از وسایل خبررسانی در گذشته های دور بوده اند و بخشدیگر که سازهای ملودیک بشمار می آیند، همچون نی انبان و نی جفتی است که در ساختار آنها از ابتدایی ترین وسایل تولید صوت استفاده شدهکه می توان به نی و در شکل تکامل یافته به همراه انبان که از وسایل مورد احتیاج مردم گذشته خصوصا دامدارها بوده است، نام برد. از دیگرسازهای ملودیک این منطقه می توان به بوق اشاره کرد که همچنان شکل بدوی خود را حفظ کرده است؛ این ساز در واقع نوعی شاخ گوزن (بهنام کودو) می باشد که تنها یک سوراخ به منظور ورودی هوا بر روی آن تعبیه شده است.از این ساز صدها سال است که در افریقای شمالی جهتارتباط مردم از راه دور، اعلام خبر و اجرای قطعات ملودیک استفاده می شده است. موسیقی کوبه ای بوشهر خود نیز جایگاه ویژه ای دارد (نظیرسنج و دمام و سایر فرم های همنوازی ساز های ضربی بوشهر) از شادمانه های موسیقی بوشهر مقام شکی، چوبی، بندری میتوان معرفی کرد کههرکدام با متر آزاد و فضایی ریتمیک و مهیج بوده است ، موسیقی مذهبی بوشهر خود نیز داری فرم های متنوعی می باشد که بیشتر در ایاممحرم و صفر دیده و اجرا می گردد که دارای حال و هوای خاص خود می باشد . حرکت و رقص (بازی) در بوشهر جایگاه خاص خود را دارد ولی بعضا محدودیت هایی همراه است از جمله فرم های رایج (نیمه، چوب بازی، چهاردسمال، یا سه پا یا رقص دواری، یزله) میتوان اشاره کرد.از ویژگی بارز موسیقی بوشهر همه اقشار جامعه جدا از جنسیت و فردیت در این جامعه موسیقی و جایگاه دارند.هر چند موسیقی بوشهر موسیقیسازی بوده و طی دوران به طرف موسیقی گروهی کشیده شده است . در این مقاله سعی برآنیم ضمن گذری کوتاه به موسیقی مقامی یا محلیبوشهر جایگاه آن و فرم های گوناگون و مراسمات رایج در بوشهر که طعم و بوی فرهنگی دارد . را با توجه به آیین ها و سنت ها و عقاید، باورهاو دیدگاه های رایج برای مخاطب ارائه می گردد.

Keywords:

موسیقی محلی , بوشهر , ساز های سنتی , فرهنگ , گردشگری , معماری