استفاده از شاخص حرارتی در پبش بینی مراحل فنولوژیک رشد آویشن (Thymus) در رویشگاه های طبیعی

با توجه به متغییر بودن شرایط آب و هوایی در یک منطقه، پیش بینی مراحل فنولوژیک رشد بر اساس تقویم زمانی از دقت کافی برخوردار نیست. استفاده از شاخص حرارتی می تواند برآورد دقیق تری از مراحل فنولوژیک رشد یک گیاه را ارائه دهد. به منظور بررسی مراحل فنولوژیک رشد تعدادی از گونه های جنس آویشن (Thymus) تحقیقی در رویشگاه های طبیعی استان های آذربایجان غربی، اصفهان، البرز، خراسان شمالی و قزوین اجراء شد. ابتدا با توجه به منابع موجود، رویشگاه های هر کدام از گونه های مورد مطالعه تعیین گردید سپس با استفاده از اطلاعات نزدیکترین ایستگاه هواشناسی وضعیت اقلیم هر رویشگاه مشخص شد. پس از مراجعه به رویشگاه و تعیین سایت های مورد بررسی، ارتفاع از سطح دریا، درصد و جهت شیب و سایر ویژگی های منطقه مشخص گردید. در هر سایت، با روش سیستماتیک تصادفی و با استفاده از پلات های ۲۵ متر مربعی نسبت به یادداشت برداری تعدادی از ویژگی های گیاه و خاک اقدام شد. برای هر کدام از گونه های آویشن در هر رویشگاه، آماربرداری های فنولوژیک در فواصل معین و بر اساس تقویم زمانی و شاخص حرارتی (بر حسب درجه روز رشد) صورت گرفت. طبق نتایج بدست آمده، گونه  Th. pubescens در منطقه حاجی بیک از استان آذربایجان غربی و منطقه دهدر طالقان از استان البرز، به ترتیب دریافت حراتی معادل ۷۷۰ و ۷۷۵ درجه روز رشد به مرحله گلدهی و با دریافت حرارتی برابر با ۱۹۲۳ و ۱۸۱۰ درجه روز رشد به مرحله بذردهی رسیدند. گونه  Th. kotschyanus، در منطقه قوشچی از استان آذربایجان غربی، دهدر طالقان از استان البرز و قسطینلار از استان قزوین  به ترتیب  با دریافت حرارتی معادل ۵/۷۷۰، ۷۶۲ و ۷۵۰ درجه روز رشد به مرحله گلدهی وارد شد سپس تا رسیدن به مرحله بذردهی به ترتیب ۱۶۸۰، ۱۵۴۱ و ۱۵۱۲ درجه روز رشد دریافت نمود. گونه  Th. daenensis، در منطقه اسکندری استان اصفهان و منطقه آبگرم استان قزوین به ترتیب با دریافت حرارتی برابر با ۶۲۲ و ۶۲۹ درجه روز رشد  به مرحله گلدهی رسید و با دریافت حرارتی معادل ۱۴۰۴ و ۱۴۶۵ درجه روز رشد وارد مرحله بذردهی شد. گونه Th. carmanicus در منطقه خوانسار از استان اصفهان، با دریافت حرارتی معادل ۸۴۸ درجه روز به مرحله گلدهی و با دریافت حرارتی معادل  ۱۳۵۴ درجه روز رشد به مرحله بذردهی رسید. گونه Th. transcaspicus در منطقه اسدلی از استان خراسان شمالی، با دریافت حرارتی معادل ۷۷۲ درجه روز وارد مرحله گلدهی و با دریافت حرارت ۱۱۷۲ درجه روز رشد وارد مرحله بذردهی شد. با استفاده از شاخص حرارتی می توان بر اساس مدل های پیش بینی و تصمیم گیری، زمان دقیق جمع آوری اندام مورد نظر مانند گل و بذر از رویشگاه را برآورد نمود و حتی در سیستم های زراعی تحت کنترل و با استفاده از حرارت روزانه و شبانه، زمان رسیدن به هر یک از مراحل فنولوژیک رشد را با دقت بالایی تعیین کرد.

Keywords:

گیاهان دارویی , درجه روز رشد , تجمع حرارتی , پیش بینی