ارزیابی و پهنه بندی آسیب پذیری اراضی شهری در معرض خطر سیل (نمونه موردی: مناطق ۱، ۵ و۱۰ کلان شهر تبریز)

سیل، یکی از بحرانی ترین و مخر ب­ترین تهدیدات برای جوامع بشری، شهرهای در حال توسعه و ساکنین آن­ها می­باشد و در صورت عدم آمادگی قبلی و برنامه­ریزی صحیح ممکن است خسارات جانی و مالی جبران­ناپذیری را بر سکونتگاه­ها، استحکام ابنیه و تاسیسات شهری وارد سازد. کلان­شهر تبریز نیز به­علت موقعیت جغرافیایی ویژه و سوابق وقوع سیل­های مخرب، از این تهدید مستثنی نیست. عبور و تلاقی دو رودخانه «میدان چایی» و «مهران چایی» و ارتفاعات «عون­ابن­علی» در مناطق ۵،۱ و۱۰ شهر تبریز، خطر آسیب­پذیری اراضی این مناطق را افزایش داده و این محدوده را به یکی از مهمترین نقاط سیل­خیز کلان­شهر تبریز تبدیل می­نماید. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی می باشد. هدف این تحقیق پهنه­بندی و بررسی آسیب­پذیری نقاط مختلف اراضی شهری در برابر سیل و عوامل تاثیرگذار بر این مخاطره در مناطق ۵،۱ و ۱۰ کلان­شهر تبریز است. معیارها و زیرمعیارهای تاثیرگذار بر وقوع سیل، توسط کارشناسان و متخصصین خبره انتخاب و سپس برای پهنه­بندی آسیب­پذیری اراضی این مناطق و محاسبه نقش هر کدام از معیارها و زیرمعیارهای مذکور از مدل تصمیم­گیری چندمعیاره «۱MCDM» و فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی«۲AHP» بهره گرفته و با استفاده از قابلیت­های تحلیل مکانی نرم افزار «Arc ۳GIS» لایه­های نهایی پهنه­بندی خطر سیل و عوامل موثر بر سیل­خیزی تهیه گردید. با تلفیق این لایه ها، نقشه نهایی پهنه­بندی خطر سیل و شناسایی نقاط امن و آسیب­پذیر محدوده مورد مطالعه مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد ۱ درصد از اراضی مناطق مذکور، در پهنه­بندی خطر آسیب­پذیری خیلی­زیاد، ۱۷ درصد خطر زیاد، ۳۰ درصد خطر متوسط، ۴۰ درصد در پهنه کم­خطر و ۳ درصد در پهنه خطر خیلی کم از لحاظ سیل­گیری قرار دارند.

ارزیابی و پهنه بندی آسیب پذیری اراضی شهری در معرض خطر سیل (نمونه موردی: مناطق ۱، ۵ و۱۰ کلان شهر تبریز) Keywords:

کلان شهر تبریز , سیل , آسیب پذیری اراضی شهری , پهنه بندی , «Arc GIS» , «AHP»