شناسایی گیاهان موتانت متحمل به خشکی حاصل از جهش با اتیل متان سولفونات (EMS) در گیاه گلرنگ

گلرنگ گیاهی از خانواده آستراسه می باشد که خصوصیات مطلوب و خاص این گیاه نظیر استفاده های طبی، صنعتی و غذایی از جمله عواملی است که آنر ا به عنوان گیاه روغنی با ارزشی مطرح ساخته است. خشکی از تنشهای بسیار مهم در کاهش رشد و تولید گلرنگ می باشد به طوری که بسیاری از جنبه های متابولیسم و رشدی گیاه مانند سرعت و درصد جوانه زنی را تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور شناسایی و ا نتخاب برای تحمل به خشکی، بذور گلرنگ (رقم اراک 2811) با نسبتهای 0، 75، 100، 125، 150 و 250 میکرولیتر EMS تیمار شدند که دز 75 میکرولیتر بعنوان دز مناسب برای جهش زایی گلرنگ تشخیص داده شد. بذور جوانه زده (M(1 در اسفند 1388 در مزرعه کشت و در شهریور 1389 بذور نسل (M(2 از هر بوته به طور جداگانه برداشت گردید. برای ارزیابی درجه بحرانی تحمل به خشکی در رقم اراک 2811، تیمار خشکی پلی اتیلن گلایکول در هفت سطح مختلف _0، 0/2-، 0/4-، 0/6-، 0/8-، 1/0-، ½- مگاپاسکال) در 3 تکرار در دمای 25 درجه سانتیگراد به کار رفت و خصوصیات رشدی مختلف اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس نشان داد که سطوح مختلف خشکی از نظر درصد جوانه زنی، شاخص جوانه زنی و میانگین زمان جوانه زنی تأثیر معنی داری بر رقم مادری اراک 2811 داشتند. بر اساس مقایسه میانگینها، تنش 0/8- مگاپاسکال برای بررسی گیاهان جهش یافته انتخاب شد. گیاهان موتانت در تیمار خشکی 0/8- مگاپاسکال از نظر سه خصوصیت فوق مورد ارزیابی قرار گرفتند که تجزیه واریانس حای از تفاوت معنی دار لاین های مورد مطالعه بود. مقایسه میانگینها نشان داد که دو لاین موتانت شماره 122 و 179 تحمل بالاتری به تنش خشکی در مرحله گیاهچه ای دارند و از اینرو بعنوان لاینهای متحمل به خشکی شناسایی و معرفی می شوند. بر اساس نتایج این تحقیق، کارآمدی جهش القایی با موتاژن EMS برای ایجاد تنوع ژنتیکی جهت انتخاب گیاهان متحمل به خشکی در گلرنگ تأئید می شود.

Keywords:

گلرنگ , EMS , موتاسیون , تنش خشکی , تحمل