مروری بر روش های استخراج ژلاتین از ضایعات حاصل از فرآوری آبزیان

ژلاتین یک بیوپلیمر مهم کارکردی است که بطور گسترده در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی کاربرد دارد. ژلاتین تجاری از پوست و استخوان خوک و گاو تهیه می شود که مصرف آن در دین اسلام قابل پذیرش نمی باشد و به همین دلیل در سال های اخیر استخراج ژلاتین از ضایعات صنعت فرآوری آبزیان به عنوان منبع جایگزین ژلاتین های تجاری اهمیت قابل توجهی پیدا کرده است. این در حالی است که کیفیت ژلاتین آبزیان در مقایسه با کیفیت ژلاتین حاصل از منابعی مانند خوک، گاو، گوسفند و مرغ بالاتر است. تبدیل کلاژن به ژلاتین بوسیله گرم کردن کلاژن در اسید (روش اسیدی) یا باز (روش قلیایی) انجام می شود. زلاتین استخراج شده به روش اسیدی و بازی را به ترتیب ژلاتین نوع A و ژلاتین نوع B گویند. در روش اسیدی از اسیدهای آلی مانند اسید استیک و یا اسید لاکتیک استفاده می گردد. بطور معمول مقدار اسید استیک به نسبت تن پوست ماهی/ لیتر 20- 3 می باشد. دما، زمان و pH بهینه این روش به ترتیب، 10 درجه سانتیگراد، 5 ساعت و 3/5 می باشد. برای استخراج ژلاتین به روش قلیایی از محلول هیدروکسید کلسیم به نسبت لیتر/ گرم 75 به ازای هر کیلوگرم پوست ماهی استفاده می شود. دما، زمان و pH بهینه این روش به ترتیب، 17 درجه سانتی گراد، 3 هفته و 10 می باشد. طبق تحقیقات به عمل آمده روش اسیدی برای کمتر کردن پیوند کووالانسی کلاژن در پوست ماهیان مناسب ترین روش می باشد، در حالیکه روش قلیایی برای کلاژن ها با کمپلکس بیشتر که در پوست هایی نظیر گاویافت می شود، مناسب می باشد.

Keywords:

آبزیان , استخراج , ژلاتین , ضایعات , فرآوری