اثر متقابل ژنوتیپ ´محیط و پایداری لاین های نخود برای عملکرد دانه در شرایط دیم

نخود (Cicer arietinum L.) منبع با ارزشی از پروتئین گیاهی محسوب شده و جایگاه ویژه ای در تناوب با غلات دارد. در این تحقیق، اثر متقابل ژنوتیپ در محیط و پایداری عملکرد دانه بیست و دو لاین و رقم نخود سفید در شش محیط طی سالهای 1389 تا 1391 بررسی شد. اهداف این پژوهش، تعیین اثر متقابل ژنوتیپ ´ محیط و پایداری عملکرد ارقام و لاین های نخود و در نتیجه شناسایی ژنوتیپهای دارای سازگاری عمومی یا اختصاصی به شرایط دیم نواحی سردسیر غرب و شمال غرب کشور بود. نتایج نشان داد که محیطها، ژنوتیپها و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط معنی دار بوده (0.01>p) و سهم قابل توجهی از میانگین مربعات را در بر داشتند. این موضوع حاکی از لزوم انجام تجزیه پایداری برای ژنوتیپهای مورد نظر بود. پارامترهای پایداری شامل اکووالانس ریک، رگرسیون توأم و مدل آماری بایپلات برای تجزیه لاین های آزمایشی به کار رفتند. نتایج حاصل از روشهای مختلف متفاوت بودند. دو لاین ILC 482 و ILC 8617 که دارای عملکرد متوسط بودند به عنوان لاینهای پایدار در تمامی محیطها انتخاب شدند. لاین پرمحصول این بررسی به نام Sel93TH24460 از پایداری بالایی برخوردار نبود و به عنوان ژنوتیپ دارای سازگاری اختصاصی برای منطقه سارال توصیه گردید.

Keywords:

اثرات اصلی افزایشی و اثرات متقابل ضرب پذیر (AMMI) , رگرسیون خطی توأم , عملکرد دانه , نخود زراعی