شناسایی و ارزیابی ریسکهای پروژه با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندشاخصه در محیط فازی (مطالعه موردی: پروژههای شبکه توزیع آب شهر مشهد)

رویکرد مدیریت ریسک به عنوان یکی از حوزههای دانش مدیریت پروژهPMBOKبرای شناسایی عدم قطعیتها در رسیدن به اهداف پروژه نقش مهمی ایفا میکند. شناخت و مدیریت صحیح ریسک امری اجتنابناپذیر برای مدیران، به ویژه درپروژههای زیربنایی کشور است. در این بین ارزیابی ریسک پروژههای شبکه توزیع آب به دلیل حیاتی، زیربنایی بودن و عدم قطعیتهای فراوان از اهمیت زیادی برخوردار میباشند. در روشهای کلاسیک، ارزیابی ریسکهای پروژه براساس دو معیاراحتمال وقوع و تأثیر آنها انجام میشود، ولی این معیارها به تنهایی بیانگر تمام جنبههای ریسک نیستند. ضمن اینکه در دنیای واقعی بین معیارهای مختلف وابستگی وجود دارد . با هدف رفع کاستیهای یاد شده ، در این پژوهش مجموعه نسبتاً کاملی از معیارها (احتمال وقوع، اثر ریسک، قابلیت مدیریت ریسک ، قابلیت کشف ریسک ، تأخیر اثر ریسک و اثر نزدیکی زمان وقوعریسک) جهت استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری چند شاخصه در محیط فازی معرفی و یک ساختار سلسله مراتبی برای ارزیابی ریسکهای مهم مرتبط با پروژههای شبکه توزیع آب در شهر مشهد پیشنهاد شدکه وابستگی بین معیارها را در نظرمیگیرد. در این ساختار ابتدا وزن معیارها توسط سه فرآیند تحلیل شبکهی فازی براساس تحلیل توسعهای، تحلیل شبکهی فازی براساس اولویتبندی فازی FANP و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازیfahp تعیین و مقایسه شدند. در مرحلهی بعداستفاده از روشهای مختلف (بررسی گستردهی مطالعات مرتبط با شناسایی ریسکها در داخل و خارج کشور، مطالعهی سوابق و درس آموختهها در پروژههای قبلی ، مصاحبههای متعدد با افراد متخصص و برگزاری جلسات طوفان فکری) ، 58 ریسک شناسایی گردید و از بین تمام ریسکهای شناسایی شده به کمک ماتریس احتمال و اثر ، براساس استانداردPMBOKو تجمیع نظرات خبرگان ، 15 ریسک با اهمیت بالا برای ارزیابی در مدل پیشنهادی انتخاب شدند. در نهایت ارزیابی و رتبهبندی ریسکها توسط دو روش تاپسیس و مجموع وزین ساده در محیط فازی انجام گردید؛ با وجود تفاوت جزئی در نتایج شش روش رتبهبندی، با محاسبه ضریب همبستگی رتبهای (اسپیرمن) بین هر دو روش فرض صفر (عدم همبستگی بین نتایج) رد شد و جهت نیل به یک رتبهبندی واحد، روشهای تلفیق و ادغام به کار گرفته شدند و ریسکهای قطع پرداختها توسط دولت ، افزایش نرختورم و نوسان نرخ ارز و تأخیر در تخصیص بودجه از سوی کارفرما به ترتیب بالاترین رتبهی ریسکها را به خود اختصاص دادند. علیرغم ابهام و غیردقیق بودن دادههای مرتبط با ریسک پروژهها با توجه به این که نتایج کسب شده با شواهد عینیپروژههای شبکه توزیع آب سازگار است میتوان نتیجه گرفت مدل پیشنهادی برای مسائل دنیای واقعی مناسب و قابل کاربرد است

Keywords:

ارزیابی ریسک پروژه , فرایند تحلیل شبکهی فازی , تاپسیس فازی , مجموع وزنی ساده فازی , شبکه توزیع آب