تجلی روانشناسی مثبت گرا در ادبیات فارسی

طی سالهای اخیر پژوهش هایی در میراث علمی و ادبی ایران اسلامی و تطبیق آن با علوم جدید صورت گرفته که یکی از این زمینه ها روانشناسی مثبت گراست و رویکردی نو در روانشناسی محسوب می شود. روانشناسی مثبت گرا با نگاهی خوش بینانه به طبیعت انسان در صدد رشد فضائل و توانمندی های انسانی است و می کوشد با مطالعه رفتار انسان، پیچیدگی های آن را باروش علمی سازگار کند. جنبش روانشناسی مثبت نگر برای کمک به مردم جهت بهینه سازی کیفیت زندگی از طریق ارتقای شادمانی ذهنی تبلور یافته است. شادمانی ذهنی عبارت است از رضایت و خرسندی از گذشته، امید و خوش بینی به اینده و شادمانی در حال. برنامه های تحت کنترل ارادی و اهداف متعالی، زندگی انسان را به نحو شگفت انگیزی به بالاترین نقطه هیجان مثبت در محدوده دامنه از پیش تعیین شده می رسانند: شادی، بخشش، قدردانیف نوعدوستی، احساس رضامندی و سعادت، گریز از استبداد و جبرگرایی به منظور افزایش هیجانات مثبت در مورد گذشته، یادگیری، امید و خوش بینی از طریق حذف باورهای نادرست به منظور افزایش هیجانات مثبت در مورد اینده و مقابله با عادت زدگی و لذت های ناپایدار، و توجه به زمان حال مواردی هستند که در پیشبرد و تسریع و تثبیت این روند مؤثرند. این مقاله ضمن ارائه تاریخچه روانشناسی مثبت گرا و ریشه های فلسفی این رویکرد که مدعی پارادایمی جدید در علم روانشناسی است؛ به تعریف، ذکر اهمیت و حوزه های کاربردی آن می پردازد و تجلی این نگاه در زبان و اندیشه شعرا و ادبای پارسی گو بازنمایی می شود. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بسیاری از دانش های مدرن که ریشه آنها در تمدن نوپای غرب جستجو می شود، قرنها پیش در گنجینه فرهنگ اسلامی- ایرانی موجود بوده است.

Keywords:

روانشناسی مثبت گرا , شادمانی ذهنی و خوش بینی , ادبیات فارسی