نقدی بر کتاب خشت و خیال

رازگشایی از معماری اسلامی ایران هنوز دلمشغولی کسانی است که عاقلانه و عاشقانه در پی کشف و شهود نوستالژی غریبی اند که بر ذهن و زبانشان سنگینی میکند.کتاب خشت و خیال در پی این معما و معیار است.جستجوی خیال در قالب خشت. پس معلوممیگردد که نویسندگان این اثر، دانای به این ترکیب و مسلط بر معنا هستند تا آنجا که توجه اصلی نویسندگان در بیان مطالب، با بررسی آثاری از ظهور اسلام تا اواخر قاجاریه ، سیر از صورت به معنا بوده است به گونه ای که پس از بیان اصول زیبایی شناسانهحکمت نهانی آن را جستجو مینمایند در این راستا به جستجوی ردپای خیال ماورایی طراح مسلمان بنا که مبتنی بر آموزه هایاسلامیست میپردازد زیرا که آن را مولد اولیه طرحهای معماری اسلامی میداند، مولدی که سایر قیود و محدودیتها را سازماندهی میکند.تا کنون کتب و مقالات زیادی در باب معماری اسلامی نگاشته شده ولی هنوز چنین به نظر میرسد که چیزی ناگفته باقی مانده کههمان روح فضاست. نویسندگان تمایز کتاب خود را با سایر کتب در همین میدانند که در راستای چنین ناگفته ای، گفته اند. و خودرا از سایر کتبی که هدفشان صرفا بیان تاریخ معماری، بیان اوضاع و احوال بناها، نحوه استفاده از بنا و کاربریها، صناعت معماری است تمییز داده اند.این مقاله با ابزار مطالعات کتابخانه ای با دیدی نقادانه به کتاب خشت و خیال مینگرد و به بیان ظرایف، نکات ارزشمند و احتمالاابهامات آن در مقایسه آن با نظرات سایر نظریه پردازان حیطه معماری اسلامی میپردازد. و فصول مختلف آن را جداگانه مورد مداقهقرار میدهد. نتایج حاکی از آنست که ادعای نویسندگان در کلیت متن اغلب صادق بوده به جز معدود فصولی که صرفا به بیان اصول فنی و زیباشناسانه پرداخته اند و سخن از حکمت نهانی کمتر به میان آورده شده است.همچنین چنین انتظار می رفت کهفصل مجزایی به بیان کیفیات فضایی خاص این سبک بپردازدخشت و خیال مسیر پژوهش و تحقیقات بعدی پیرامون مفاهیم نهان معماری اسلامی را هموار کرده تا زوایای پنهان دیگر این معماری توسط محققان هویدا گردد. نهایتا امید است چنین مفاهیمی درمانی باشد بر معماری بیمار معاصرمان

Keywords:

کتاب خشت و خیال , معماری اسلامی , دید نقادانه , خیال طراح , روح فضایی