طراحی شبکه جاده های جنگلی بر اساس خصوصیات رویشگاه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: سری واستون مازندران)

طراحی و برنامه ریزی بهینه شبکه جاده جنگلی از عوامل مهم توسعه پایدار برای جنگل هاست که باعث کاهش هزینه و تخریب طبیعت و رویشگاه می شود . عرصه جنگل خواه طبیعی و خواه حفاظتی و یا اقتصادی نمی تواند حفظ و بهره برداری شوند و همچنین بصورت واحدهای اقتصادی با تولید مستمر و دائم اداره شوند مگر اینکه طبق شرایط منطقه، برای آن منطقه شبکه مناسب و کافی طراحی و ساخته گردد. این تحقیق در سری واستون واقع در حوزه آبخیز شماره 74 از جنگلهای تحت نظارت اداره کل منابع طببیعی شهرستان ساری انجام گرفت. در مرحله اول پژوهش، نقشه های مورد استفاده مانند نحوه توزیع سنگ مادری و خاکشناسی منطقه، توپوگرافی، فیزیوگرافی و وضعیت موجودی سرپای درختان از منطقه مورد مطالعه جمع آوری شد. سپس با استفاده از نرم افزار GIS ، براساس مدل مخدوم و طبقه بندی عوامل موجود در نقشه های ذکر شده جهت تعیین خصوصیات و توان رویشگاه اقدام شد. پس از تهیه نقشه تعیین خصوصیات و توان رویشگاه طراحی واریانتهای مختلف شبکه جاده بر روی آن صورت پذیرفت و در نهایت مناسبترین واریانت انتخاب شد. مشخصات شبکه جاده طراحی شده و موجود در عرصه با استفاده از دو روش باکموند و بافر یکسان مورد مقایسه قرار گرفت. در آخر مسیرهای چوبکشی بر مبنای شرایط تئوری بر روی دو شبکه جاده مذکور طراحی و با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج چنین نشان داد که منطقه مورد پژوهش دارای پنج درصد توان یک، 55 درصد توان دو، 12 درصد توان سه و مساحت باقیمانده شامل اراضی زراعی و جنگلکاری می باشد. تراکم طولی و میزان پوشش مسیر جاده تعیین شده از مناطق مختلف با شرایط مناسب رویشگاه(توان یک و دو) برای شبکه طراحی شده به ترتیب برابر 9 / 10 متر در هکتار و 4 / 89 درصد، برای شبکه موجود به ترتیب 6 / 14 متر در هکتار و 7 / 77 درصد و با استفاده از روش بافر یکسان برای جاده طراحی شده درصد پوشش با تراکم 9 / 10 متر در هکتار، 71 درصد بدست آمد. میانگین متوسط فاصله چوبکشی در شبکه طراحی شده 21 / 225 متر و شبکه موجود 9 / 200 متر بدست آمد. ارائه روش مورد پژوهش نشان داد که می توان با طول جاده کمتر ( مقایسه کاهش تراکم طولی) و طراحی مسیر در نقاط مورد نیاز، بدون تفاوت معنی دار در متوسط فاصله چوبکشی ضمن رعایت مسایل زیست محیطی و کاهش تخریب سطح عرصه به کاهش هزینه نیز دست یافت.

Keywords:

رویشگاه , جاده , طراحی واریانتها , GIS , سری واستون