بازتاب مباحث علم کلام در مصیبتنامه عطار نیشابوری

شعر فارسی در سطوح مختلف تنها بیانگر احساسات رقیق شاعرانه نیست، بلکه انتقال دهنده میراث فرهنگی ادوار گذشته است و از این دیدگاه، شعر عطار نیشابوری زاده و نتیجه دوران پرتشتت و پرآشوب آراء فرقههای متعدد کلامی قرن ششم است، از ویژگیهای شعر عطار که هم به دیدگاه اعتقادی او و هم به شیوههای هنرآفرینی او در مضمونسازی مربوط میشود، مطرح کردن عقاید کلامی در اشعارش است. عطار با آوردن اندیش ههای کلامی در اشعارش، علاوه بر ابراز دیدگاههای اعتقادیاش، توانایی خود را در استفاده هنری از مفاهیم و مبانی کلامی نشان داده است به گونهای که خواننده در نگاه نخست متوجه آن نمی شود؛ اما با اندکی تامل به شاهکار هنری وی پی می برد. مصیبنامه یکی از آثار عطار نیشابوری است که وی در آن مجالی (هر چند کوتاه) مییابد که برخی از اندیشههای کلامی را مطرح کند. بنابراین پژوهش حاضر برآن است تا بازتاب اندیشه های کلامی عطار را در مصیبت نامه بررسی و تحلیل کند. بررسی های اولیه نشان میدهد که عطار نیشابوری متکلم نیست و دعوی تعلیم و آموزش علم کلام ندارد اما با توجه به مشرب کلامیعطار(مکتب اشعری) که تحت تاثیر فکر رایج زمان خویش است، میتوان دریافت که وی تا حدود زیادی از فلسفه گریزان است و بیشترین توجه را به مسایل کلامی و عرفانی دارد و موضوعات کلامی، همچون قضا، قدر، جبر، اختیار، رویت، توحید، قدم، معاد و ... را در مصیبنامه مطرح کردهاست.

Keywords:

علم کلام , عطار نیشابوری , مصیبتنامه