تحلیل روانشناسی - دینی توکل به خدا و تبیین نقش آن در تامین بهداشت روانی

توکل به خدا با مفهوم دینی خاص آن منحصر به دین اسلام است. این آموزه از منظر روانشناسی از سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری قابل بررسی است. از منظر بعد شناختی، توکل به خدا آدمی را به این اعتقاد سوق میدهد که فاعل موثری جز خدا و قدرتی بالاتر از او نیست و به عبارت دیگر حکمت خدا بالاترین حکمتهاست و تمام موجودات تحت قدرت وی و تسبیحگوی اویند؛ اسناد امور و اتفاقات به خداوند متعال، اعتقاد به رزاقیت خداوند و تضمین روزی از سوی وی و سود و زیان و بخشش و محرومیت خود را از سوی خدا دانستن، جنبه های بعد شناختی توکل به خداست. بعد دیگر توکل بعد عاطفی آن است؛ در نتیجه توکل به خدا انسان با اعتماد و اطمینان به قدرت و شفقت خداوند، در درون خود آرامش و اطمینان قلبی احساس میکند و به لطف و یاری خداوند بیشتر امیدوار میشود؛ امیدوار بودن به خداوند، ناامیدی از خلق و رضایت از خدا و امور زندگانی جنبه های بعد عاطفی توکل به خداست. از توکل در مقام عمل تحت عنوان بعد رفتاری این آموزه یاد میشود، از مهمترین جنبه های توکل در بعد رفتاری میتوان به داشتن نقش فعال در زندگی، دوری از اسباب حرام، شجاعت و نیرومندی و دوری ورزیدن از حرص و طمع اشاره نمود. ریشه شناسی توکل به خدا با بررسی دو نظریه کنترل نیابتی و کنترل تفسیری میسر است. میتوان نتیجه گرفت که توکل به خداوند متعال راهکار دینی ارزشمندی برای تحلیل فشارهای روانی است که به کمک آن نه تنها فرد فشارروحی را از خود دور میکند؛ بلکه تقدیر الهی را در امور خود در نظر گرفته، آنرا مصلحت و خیرخواهی خداوند به شمار میآورد. بدینسان توکل به خدا سبب از بین رفتن انواع تعارض، ترس، اضطراب و افسردگی شده و منجر به افزایش سلامت روحی و تامین بهداشت روانی فرد میگردد.

Keywords:

توکل به خدا , بهداشت روانی , سلامت روان