جلوه های حضور آب در معماری یخچال های سنتی ایران

آب، به عنوان یکی از عناصر زیبای هستی، از دیرباز نقش ارزنده های در آبادانی و بهسازی محیط زیست انسان داشته است. ناسازگاری و سرسختی طبیعت کم آب ایران و نیز جایگاه والای آب از منظر فرهنگی و مذهبی باعث گردید. این زلال بی همتا به یگان های نزد ایرانیان بدل شود. در تایید اهمیت آن همین بس که سازه های بی شماری در طول تاریخ ایران با موضوع آب ایجاد گردیده است. یخچال ها، از جمله بکرترین آثار معماری ایران است که در جهت برخورداری هر چه بیشتر از طبیعت و با هدف بهره وری بهینه آب بنا نهاده شده است. این معماری خشتی برخاسته از خاک، نماد اندیشه های ناب و خرده ورزی گذشتگان برای برقراری اسایشی پایدار است. ساختمانی بی پیرایه با مخروط هایی زیبا، که در جایی به دور از هیاهوی شهر و روستا در روندی به غایت مهندسی شده، آب روان و نرم را به جسمی سخت بدل می کند و آن را دل تاریک خود برای مدت مدیدی پنهان می دارد. یخچال ها از جمله بناهای مهم فلات ایران است که در طی قرن ها پاسخگوی نیاز مردمان ایران بوده است. لذا این نوشتار با هدف شناخت توجه گذشتگان به عناصر طبیعی و نحوه بهره گیری آنان از طبیعت و تاثیر حضور آب در معماری یخچال ها، به بررسی مراتب و شکل حضور اب در یخچال های سنتی نواحی مختلف ایران پرداخته است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و گردآوری اطلاعات بر مبنای مطالعات کتابخانه ای- اسنادی و بررسی های میدانی صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که معمار ایرانی با شناخت کامل از وضعیت اقلیمی ایران و آگاهی از ویژگی های منحصر به فرد آب و همچنین اشراف کامل به فنون و تکنیک های مهندسی زمان خود، توانست بنایی ایجاد نماید که به مدد آن یخ های زیبا و شفاف ماه ها با حفظ برودت و کیفیت، در عمقی از خاک بماند تا در روزهای داغ و گرمای سوزان، سرما و اسایش را بذل نماید.

Keywords:

حضور آب , معماری , یخچال سنتی , یخ , سازه آبی