تبیین وضعیت مشاغل کشاورزی بر مبنای متغییرهای الگویی جهت آموزش متناسب

مقاله حاضر تلخیصی از طرح پژوهشی ملی استاندارد آموزشی مشاغل روستایی کشاورزی ایران است. این پژوهش به شیوه ای پیمایشی، اسنادی و تحلیل اعتبار صوری و تجربی در سه مرحله عملیاتی انجام یافت. مرحله شناسایی و طبقه بندی تعداد 2881 عنوان شغلی در شش مورد شامل بخش های زراعت و باغبانی، دام و طیور، شیلات و آبزیان، منابع طبیعی و آبخیزداری، صنایع کشاورزی و روستایی و خدمات کشاورزی و روستایی و 186 زیربخش است که با همکاری بیش از صد نفر از کارشناسان ذیربط صورت گرفت. مرحله دوم شامل تجزیه و تحلیل مشاغلی است که بر مبنای معیارهای علمی و عملی نیاز به شناخت و تحلیل محتوایی و وضعیتی مولفه های شرائط احراز و متغیرهای الگویی داشتند. در این مرحله 1851 شاغل در استان های کشور مورد بررسی قرار گرفتند و مقاله حاضر برگرفته از این پژوهش عظیم است. در این پژوهش، ابتدا و متعاقب طرح و تشریح ابعاد مسأله ای و اهداف تحقیق، مبانی نظری و علمی تدوین گردید و آنگاه اصول و رویه های روش شناختی و شیوه های مناسب در عملیات میدانی ارائه و تحلیل گردیدند. شناخت محتوا و ویژگیهای مشاغل کشاورزی و تحلیل ابعاد مهارتی، حرفه ای و تجربی بیش از سه میلیون و سیصد هزار شاغلین آن، به منظور دستیابی به استاندارد آموزشی مشاغل، کارکردی معرفتی، روشی و بنیادین در رویکردهای نوین آموزشی خاصه تئوریهای پودمانی، بدیل، نهادی محور و محلی دارند. طبقه بندی و تجزیه و تحلیل مشاغل در سازمانهای نوین ، روشها، مراحل و شیوه های آن و همچنین تعریف نظری و عملیاتی از شغل و شاغل، ابعاد نظری شغل و آنالیز شغل مطالب پژوهش هستند. تحلیل چند متغییری ماهیت و ابعاد محتوایی، وضعیتی، محیطی و الگویی مشاغل به منظور دستیابی به شرائط و اختصاصات برنامه آموزشی مشاغل از مهمترین مراحل پژوهش است. با تحلیل عاملی و بر مبنای 33 معرف و 3 مؤلفه بنیانی 8/4 درصد از مشاغل کشاورزی و روستایی مورد بررسی، کاملاً سنتی هستند. 23/3 درصد از مشاغل مورد بررسی، نیز در زمره مشاغل انتقالی قرار دارند و در مجموع بیش از 31 درصد یا حدود یک سوم از مشاغل مورد بررسی در زمره مشاغل سنتی (با بالا بودن میانگین سنی و میزان بیسوادی شاغلان) قرار دارند و نیاز به برنامه های آموزشی ویژه دارند. بیشترین مشاغل مورد بررسی در زمره مشاغل در حال گذر هستند، این نوع از مشاغل حدود 50 درصد از ویژگیهای مشاغل مدرن و 50 درصد از ویژگیهای مشاغل سنتی را دارا هستند. مشاغل مدرن نیز 24 درصد از کل مشاغل مورد بررسی را شامل شدهاند. بیش از 11 درصد مشاغل ( 34 عنوان شغلی) نیز در زمره مشاغل کاملاً نوین قرار داشتهاند. بر این اساس، در تدوین استانداردهای آموزشی مشاغل علاوه بر تکیه بر محتوای شغل، توجه به ویژگیها و ماهیت شغلی بالاخص معیارهای 33 گانه و مؤلفه های ترکیبی سه وجهی بسیار اساسی هستند. سطح تناسب محتوای آموزشی با محتوای شغل، ویژگیهای شاغلین و شروط موقعیتی وضعیتی، افزایش مییابد. پیش بینی می شود که تحولی اساسی در شیوهها و محتواهای آموزش شغلی ایجاد شود و این تحول در سطوح آموزش عالی نیز تعمیم یابد.

Keywords:

شغل , کشاورزی , الگو , تحلیل , مشاغل