تکرارهای عروضی در وجدآفرینی غزل مولوی

تکرارهای عروضی یکی از عناصربا اهمیت سبکی و شاخص های پویایی- موسیقایی غزل مولوی است که برجنبش و حرکت آهنگین شعر شاعر می افزاید. اوزان تکراری دو نوع اند: یکی اوزان با ارکان متناوب و دیگری اوزان با ارکان همانند و یکسان. اوزان متناوب با دورهای یک درمیان و اوزان همانند یا اوزان سالم با دورهای تکراری همسان و همانند معرفی می شوند. کثرت و تنوع اوزان تکراری قابل توجه و یک سوم کل غزلیات را در برمی گیرد. بالاترین بسامد و میزان اوزان تکراری به بحر هزج (مفاعیلن) ورجز (مستفعلین) و مضارع (مفعول فاعلاتن) اختصاص دارد که بیشترین سهم را در ایجاد فضای موسیقایی وطربناک غزل مولوی برعهده دارند. علاوه بر آن مولوی اوزان تکراری خوش آهنگی ابداع کرده است که چه بسا در حالت ارتجال (بداهه) و بیخودی در محافل انس و مجالس سماع ایجاد شده باشد و به علاوه سایر انواع اوزان تکراری؛ در ایجاد وجد و اشتیاق و حرکت و شورمندی دربین اصحاب عرفان و عاشقان مکتب مولوی موثر بوده اند. نوآوری های خود ساخته وزنی مولوی دایره عروض پارسی را گسترش داده و در شعر پیش از قرن هفتم و پس از آن د رغزل فارسی سابقه و رواج نداشته است.

Keywords:

عروض , اوزان , تکرار , تناوب , غزل مولوی