شناختی تازه از زلالی خوانساری و شعر او

زلالی خوانساری شاعر برجسته و تاثیر گذار سبک هندی از گروه شاخه خیال است. تذکره ها و کتاب های مختلفی درباره شخصیت و آثار او مطالب مختلف و گاه متناقضی نوشته اند. بیشتر آثار وی به سفارش و تشویق میرداماد صورت گرفته است از میان کتاب هایی که به زندگی و شعر زلالی پرداخته اند، کتاب تاریخ ادبیات در ایران نوشته دکتر ذبیح الله صفا محققانه تر است که این کتا مهمترین منبع و ماخذ ماست. زندگی و اندیشه او را از آثار و به ویژه در مثنوی ها یش می توان فهمید. شعر زلالی دارای ترکیب های تازه، پیچیده و گاه نا مفهوم، تشبیهات و استعارات و کنایات و مجازهای دور از ذهن و دیر یاب و مخیل، مضمون یابی های ظریف و باریک و مبهم، پستی و بلندی و به قولی رطب و یا بس در کلامش بسیار است. توجه مفرط به آوردن آرایه های ادبی و فنون بلاغت، آوردن اصطلاحات علوم مختلاف، دلبستگی شدید به شهر خوانسار و هجو همشهریان ،فقدان عنصر عاطفه به دلیل خیال محوری شعرش، انعکاس من شخصی با موضوعاتی مثل مفاخره و شکوه و مدح و هجو در محور افقی شعر زلالی قوی است ولی در محور عمودی ضعف روایت به طور آشکار مشاهده می شود. از نظر زبانی شعرش دچار ناهنجاری های صرفی و نحوی است؛ جابه جایی در عناصر کلام موجب هنجار شکنی دستوری شده است. ایجاز و حذف بخشی از جمله، تکرار هنری، استفاده از وزن عروضی و بحور مشهور شعر فارسی و در نهایت آوردن دیباچه در آغاز هر یک از مثنوی ها با نثری متکلف و مصنوع از برجسته ترین ویژگی های شعر زلالی است. مذهب او شیعه است و این اعتقاد به خوبی در شعرش متجلی است.

Keywords:

زلالی خوانساری , سبک هندی , شعر , اندیته , مذهب