ظاهروباطن قرآن درگستره روایات

از جمله ویژگیهای قرآن در منابع روایی امامیه و اهل سنت، این حقیقت است که قرآن ظهر و بطن دارد، یعنی افزون بر معنایی که از ظاهر واژگان و معنای لغوی آنها استفاده میشود، معنای ژرف و پنهانتری نیز در عبارات وحی نهفته است که فهم آنها نیاز به شناخت و شیوه و ملاکهای ویژهای دارد.این روایات که برای قرآن ظاهر و ژرفایی معرفی کرده است در منابع شیعی نمونههای بسیار دارد که در ادامه این تحقیق بدانها خواهیم پرداخت، ولی برای نمودن وجود این روایات در منابع اهل سنت نیز، به روایتی از کنزالعمال اشاره میشود که آلوسی نیز همان روایت را در تفسیر روح المعانی یاد کرده است:* قال رسول االله (ص): ما انزل االله عزوجل آیه الا و لها ظهر و بطن و کل حرف حد و کل حد مطلع. 1رسول خدا فرمود: خداوند هیچ آیهای نازل نکرد، مگر این که برای آن ظهر و بطنی هست، هر حرفی حدی است و هر حدی، مطلعی است.در بیان دیگری آمده است:* قال رسول االله (ص): اجل! انا اقراه لبطن و انتم تقروونه لظهر.قالوا یا رسول االله (ص)! ما البطن 2 قال: اقراه اتدبره و اعمل بما فیه و تقروونه انتم هکذا و اشار بیده فامرها. رسول خدا (ص) فرمود: آری من قرآن را برای ژرفایش میخوانم و شما برای ظاهرش.پرسیدند: ای رسول خدا، ژرفا و بطن قرآن چیست فرمود: من میخوانم و تدبر در قرآن میکنم و بدان عمل میکنم، ولی شما این چنین میخوانید [دست را بر خطوط مرور داد و نمایاند که چشم را مانند دست، تنها بر ظاهر خطوط قرآن عبور میدهید.]