نقدی بر فواید تفسیر ترتیب نزولی

یکی از موضوعات مهم و در عین حال بحث انگیز و جنجالی در عرصه علوم قرآن،چگونگی گردآوری و تالیف این کتاب آسمانی و به دنبال آن تفسیر آن است. گروهی از علما و محققان علوم قرآنی بر این باورند که گردآوری و تالیف و ترتیب قرآن در حیات پیامبر انجام گرفته، و گروهی آن را به دوران پس از پیامبر، یعنی زمان حاکمیت خلفا منتسب دانسته و فرض را بر این گذاشته اند که جمع کنونی قرآن غیر توقیفی و پس از پیامبر انجام گرفته و آنچه مبنای فهم و تفسیر می باشد، همان ترتیبی است که بر اساس نزول بوده است. اما این پرسش مطرح است: به چه دلیلی این ترتیب که از صدر اسلام در میان همه مفسران رایج و متداول بوده و بر اساس آن تفسیر انجام می گرفته، باید کنار گذاشته شود و روش ترتیب نزولی انجام گیرد مهم تر آنکه از کجا می توان ثابت کرد روایاتی که درباره نزول برخی سوره ها نقل شده، درست و قابل اطمینان است، با اینکه در این باره اخبار بسیار متعارض و متفاوتی نقل شده و مبانی در این باب مختلف است نکته دیگر اینکه تا چه حدی واقعا میان تفسیر بر اساس ترتیب مصحف با ترتیب نزول در معنا و برداشت از آیه تفاوت دارد که بتوان آن را به حساب تفاوت و اختلاف در طریقه تفسیر آیات و ترجیح ترتیب نزولی گذاشت این نوشته در مقام بیان اثبات این نکته است که هر سه این پرسش ها جواب منفی به تفسیر نزولی می دهد و در این ادعا که اگر تفسیر بر اساس نزول شکل گیرد، فواید و آثاربسیاری بر جای می گذارد، مبالغه هایی شده و بر فرض که فوایدی داشته باشد، در تفسیر های رایج و بر اساس ترتیب مصحف نیز قابل تحصیل است.