روند توسعه کاربری آموزش عالی و نقش آن در گسترش فیزیکی شهر (مطالعه موردی: شهر زاهدان)

مقاله حاضر با عنوان روند رشد و توسعه موسسات آموزش عالی شهرها با هدف بررسی و سنجش میزان رشد وتوسعه کاربری آموزش عالی در شهر زاهدان در طی سال های 1355 تا 1394 و در نهایت بررسی اثرات آن درگسترش فیزیکی شهر تدوین شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و مطالعات اسنادی و پیمایشیبرای دستیابی به پاسخ سوالات به کار گرفته شده است، به این صورت که برای گردآوری اطلاعات در وهله ی اولاز منابع اسنادی و کتابخانه ای و سپس بررسی های میدانی استفاده شده است. برای پاسخ گویی به سوالات و تحلیلداده ها، افزون بر استناد به مطالعات اسنادی و کتابخانه ای از نرم افزارهایی چون ARC MAP ،ENVI ،SPSSاستفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که تا قبل از انقلاب اسلامی تنها دانشگاه بلوچستان بامساحت 28/25 هکتار در شهر زاهدان فعالیت داشته است. سال 1365 تعداد موسسات آموزش عالی به 7 موسسه و مساحت آن به 72 هکتار و تا سال 1375 به 163 هکتار می رسد و تا سال 1385 نیز 184 هکتار به آن اضافه می گردد. از نیمه دوم دهه هشتاد با ایجاد موسسات غیرانتفاعی و جامع علمی - کاربردی افزایش مساحت دانشگاه آزاد اسلامی و ایجاد پردیس علوم پزشکی، زمین های زیادی به زیر ساخت وساز کاربری آموزش عالی رفت و سبب شد که تا سال 1394، در کمتر از 10 سال مساحت مجموعه ی این موسسات به بیش از 2/5 برابر آن برسد. اکنون شاهدمساحت 443/41 هکتاری کاربری آموزش عالی در شهر زاهدان هستیم که نسبت به اراضی 8123 هکتاری شهر زاهدان 5/46 درصد از کل اراضی شهر را به خود اختصاص داده است. همچنین در نگاهی کلی موسسات آموزش عالی دارای بیشترین تاثیر در توسعه شبکه ارتباطی و تاسیسات حمل ونقل در محدوده اطراف خود (با میانگین 2/97) و پس ازآن افزایش خدمات شهری مرتبط با دانشگاه در شهر و محدوده اطراف (با میانگین 2/83) خود بوده اند که در این بین در بین موسسات آموزش عالی به طورکلی دانشگاه سیستان و بلوچستان، آزاد اسلامی و علوم پزشکیتاثیری بالاتر از حد متوسط در گسترش فیزیکی شهر زاهدان و محلات اطراف خود داشته اند. اثرگذاری سایرموسسات آموزش عالی کمتر از حد متوسط (1<5 با میانه 2/5) بوده است.

Keywords:

آموزش عالی , کاربری اراضی , گسترش فیزیکی , موسسات آموزش عالی دولتی , موسسات غیردولتی